tóc, móng, răng và da—tất cả đều thay đổi. Nếu chúng ta hiểu biết mọi thứ của tự
nhiên, thì chúng ta hiểu biết mọi thứ của ta.
Người ta được sinh ra. Cuối cùng phải chết. Sau khi chết họ được tái sinh.
Tóc, móng, răng và da lại chết đi liên tục và ra lại liên tục. Nếu chúng ta biết tu
tập như vậy thì sẽ thấy cây cỏ chẳng khác chúng ta. Nếu chúng ta hiểu được ý
dạy của các sư thầy, thì chúng ta nhận biết được cây cỏ bên ngoài và bản thân ta
là có thể so sánh với nhau. Loài có ý thức và loài không có ý thức cũng không
khác nhau. Tất cả đều như nhau. Nếu hiểu được sự tương đồng giữa cây cỏ, vạn
vật và con người, chúng ta sẽ thấy năm tập hợp uẩn (khandha)
tạo nên con
người chúng ta cũng mang bản chất như vậy—từ thân, cảm giác, nhận thức, ý
nghĩ, và thức—đều mang tính chất như vậy. Nếu hiểu được bản chất thân-tâm của
mình, ta sẽ hiểu được Giáo Pháp. Ngược lại, nếu hiểu được Giáo Pháp, ta hiểu
được năm uẩn, về cách chúng liên tục biến đổi và thay đổi, chúng không bao giờ
ngừng thay đổi, chúng sinh diệt không ngừng.
Do vậy, dù đang đứng, đang ngồi, đang đi hay đang nằm, chúng ta nên có
chánh niệm (sati) để quan sát cái tâm. Khi nhìn những thứ bên ngoài thì cũng
giống như nhìn những thứ bên trong. Và ngược lại. Nếu hiểu được vậy là hiểu
được lời dạy của Phật. Nếu hiểu được vậy, ta có thể nói cái Phật-tính, tức là cái
“người biết”, đã được thiết lập. Nó rõ biết thứ bên ngoài. Nó rõ biết thứ bên
trong. Nó hiểu biết tất cả mọi thứ khởi sinh.
Hiểu được như vậy, khi ngồi bên dưới gốc cây chúng ta nghe thấy lời Phật
dạy. Đứng, đi, ngồi, nằm, chúng ta nghe thấy lời Phật dạy. Khi đang nhìn, đang
nghe, đang ngửi, đang nếm, đang chạm xúc và đang suy nghĩ, chúng ta nghe thấy
lời Phật dạy. Phật đơn giản là cái “người biết” ngay bên trong tâm này. Nó (người
biết) biết Giáo Pháp. Nó biết điều tra tìm hiểu Giáo Pháp. Đó không phải là Đức
Phật đã sống mấy ngàn năm trước nay hiện về nói với chúng ta, nhưng đó là
Phật-tính, là cái “người biết” khởi sinh. Tâm trở nên tỏ sáng.
Nếu chúng ta thiết lập Phật bên trong tâm chúng ta thì chúng ta sẽ biết mọi
thứ, chúng ta chánh niệm mọi thứ, mọi thứ chẳng khác gì chúng ta. Chúng ta nhìn
thấy những thú vật, những cây cỏ, những núi non là cũng không khác với bản
thân chúng ta. Chúng ta nhìn thấy người nghèo và kẻ giàu, họ cũng chẳng khác
với chúng ta. Người da đen và da trắng cũng không khác nhau với chúng ta! Tất
cả họ cũng có chung những tính chất. Ai hiểu được chỗ tương đồng này sẽ luôn
