thấy hài lòng với bản thân mình dù mình là ai. Ai hiểu như vậy là luôn lắng nghe
lời dạy của Phật. Nếu chúng ta không hiểu được như vậy thì dù có bỏ ngày bỏ
tháng ra ngồi nghe hết thầy này đến sư khác chúng ta cũng chẳng hiểu được
nghĩa gì.
Phật đã dạy rằng sự giác ngộ Giáo Pháp đơn giản chỉ là sự biết về tự nhiên,
về thực tại xung quanh chúng ta; tự nhiên
đang có mặt ngay đây. Nếu ta không
hiểu đường lối của tự nhiên thì khi ta trải nghiệm khổ và sướng ta bị lạc tâm theo
những sướng khổ đó, ta tạo ra ưu sầu và tiếc nuối. Bị lạc theo những đối tượng
của tâm là bị lạc theo mọi sự của tự nhiên. Khi chúng ta bị lạc theo tự nhiên thì
chúng ta không thấy được Giáo Pháp. Người Giác Ngộ thì chỉ nhìn thấy tự nhiên
(chứ không bị lạc theo mọi sự của tự nhiên).
Sau khi khởi sinh, tất cả mọi thứ đều thay đổi và chết đi. Những thứ chúng
ta làm như dĩa, tô, chén...cũng đều có cùng tính chất đó. Một cái dĩa được làm ra
từ các điều kiện nhân duyên, như chất liệu, ý muốn và công sức của người làm,
và sau đó chúng ta dùng; rồi nó mỗi ngày cũ đi, sứt mẻ, bể và biến mất. Cây cối,
núi non, vườn tược cũng như vậy, thú vật và con người cũng vậy: sinh rồi diệt, có
rồi mất.
Khi ngài Aññā Kondañña (Kiều Trần Như), vị đệ tử đầu tiên của Phật khi
nghe Phật thuyết pháp lần đầu, sự chứng ngộ của ngài không có gì là phức tạp,
khó hiểu. Ngài chỉ đơn giản nhìn ra rằng bất cứ thứ gì sinh ra, nó đều thay đổi
theo điều kiện tự nhiên, rồi già cũ, và cuối cùng phải chết đi. Ngài Kondañña đã
chưa bao giờ nghĩ đến lẽ này trước đó, hoặc nếu có nghĩ thì cũng chưa rõ ràng, do
vậy ngài đã chưa buông bỏ được, ngài đã vẫn còn dính chấp vào thân năm uẩn.
Khi ngài ngồi chú tâm lắng nghe lời giảng của Đức Phật, Phật-trí của ngài đã
khởi sinh trong ngài. Ngài nhận được một sự ‘truyền đạt’ từ Phật, đó là sự hiểu
biết (tri kiến) rằng tất cả mọi thứ có điều kiện đều là vô thường và không bền
chắc. (Mọi thứ hữu vi đều vô thường). Mọi thứ được sinh ra đều phải bị thay đổi,
già cũ và chết. Đó là tiến trình tự nhiên.
Cảm giác này là chưa từng có đối với ngài. Ngài thực sự nhận biết cái tâm
và Phật-trí đã khởi sinh trong ngài. Ngay lúc đó, Phật đã tuyên bố rằng ngài
Kondañña đã có được Con mắt Giáo Pháp.
