chúng ta đâu tìm ra gì. Đó chỉ là những yếu tố được sinh ra, tiếp tục tồn tại trong
một thời gian, rồi chết đi. Tất cả mọi thứ trên đời đều như vậy. Không có một
thực-chất hay một thực-thể nào thực sự gắn bên trong hay đằng sau chúng. Giống
như cái ly này. Đến lúc nào đó nó cũng cũ đi và bể nát, nhưng khi nó còn đây thì
chúng ta vẫn còn gọi là cái ly, vẫn còn lo giữ và sử dụng nó. Nó chỉ là một công
cụ để ta dùng. Nó bể thì ta buồn, nhưng dù biết trước sau nó cũng cũ và bể, ta vẫn
cứ giữ gìn nó kỹ lưỡng lúc này.
Phật dạy chúng ta nhiều lần phải chánh niệm về bốn thứ trợ sinh của chúng
ta: Y phục, thức ăn, chỗ ở, thuốc men. Đó là bốn thứ trợ giúp các tu sĩ giữ thân
này khỏe mạnh để tiếp tục tu hành. Khi nào còn sống, chúng ta phải nhờ vào bốn
thứ đó, nhưng chúng ta cần nên hiểu biết rõ về chúng. Đừng tham nắm, đừng
dính chấp vào chúng, đừng khởi sinh lòng tham vì chúng. (Đừng nên tham muốn
có đủ nhiều y phục mới, thức ăn rất ngon, chùa to đẹp, và thuốc men y tế hiện
đại).
Quy ước và sự giải thoát liên quan với nhau liên tục như vậy. Dù chúng ta
đang sử dụng những thứ do quy ước vì đời sống, chúng ta cũng không nên đặt
lòng tin vào những thứ đó là thực. Nếu chúng ta cứ tham muốn hay dính chấp vào
chúng, khổ đau lại khởi sinh. Lấy ví dụ về đúng và sai là hay nhất ở đây. Nhiều
người coi cái sai là đúng và coi cái đúng là sai, nhưng rốt cuộc thì ai biết được cái
nào là đúng và cái nào là sai? Chúng ta không biết được. Những người khác nhau
thì có những quy ước khác nhau về sự đúng và sự sai; còn Phật thì không đặt
nặng chữ đúng chữ sai là gì, mà đặt ra vấn đề là khổ hay không khổ để hướng dẫn
chúng ta!. (Chỗ này người học Phật cần lưu ý!). Nếu ai cũng muốn cãi nhau về
đúng và sai thì cãi cho đến chết cũng không bao giờ hết.
(Hàng tỷ người vẫn đang cãi nhau về những điều đúng điều sai; hàng trăm
quốc gia vẫn đang tranh chấp và chiến tranh với nhau những điều bên này cho là
đúng, bên kia cho là sai. Hàng tỷ quan điểm đúng và sai về hàng tỷ điều trên thế
gian đang tồn tạo trên thế gian). Người thì cho là đúng, người thì cho sai. (Hàng
tỷ những đối thoại như vậy bởi hàng tỷ người diễn ra trên trái đất này trong một
lần mặt trời mọc và lặn. Hầu hết những đối thoại của loài người luôn luôn là về
đúng và sai). Nhưng đích thực, chúng ta chẳng biết điều gì là đúng hay sai là gì.
(Đúng hay sai chỉ là quy ước thế gian, và nó còn tùy thuộc vào quy ước của từng
người, từng nhóm người, từng địa phương, từng dân tộc, và từng mỗi người trong
