hỏi:
''Này Xá-lợi-phất, thầy có tin vào giáo lý này không?'' Ngài Xá-lợi-phất trả
lời: ''Thưa không, con không tin điều đó''.
Chỗ này là ví dụ hay. Ngài Xá-lợi-phất đã lắng nghe và ghi nhận giáo lý
Phật vừa nói. Nhưng ngài nói thẳng thật với Phật là ngài không tin, đúng hơn là
chưa tin, điều đó không phải ngài bất cẩn hay nói lộn. Thực sự là ngài chưa tin,
ngài chỉ mới ghi nhận nó, và sau đó ngài sẽ tự mình tu tập và nghiệm chứng nó.
Nếu điều đó là đúng thì ngài mới tin. Mới nghe có vẻ như ngài Xá-lợi-phất thất lễ
với Phật, nhưng thực sự là ngài đã nói thật lòng và nói đúng pháp. Phật cũng đã
khen ngợi câu trả lời đó.
''Lành thay, lành thay Xá-lợi-phất. Một người trí khôn thì không sẵn lòng tin,
người ấy phải xem xét trước khi tin vào một điều gì''.
Sự cam kết vào một niềm tin có thể thể hiện bằng những dạng khác nhau.
Dạng thứ nhất là biết suy lý theo như Giáo Pháp, ngược lại dạng thứ hai thì cứ tin
vội, tin mù, tin sai cách với cách của Giáo Pháp. Dạng thứ hai là bất cẩn, thiếu
chú tâm, buông thả, đó là sự tin tưởng sai lầm, tức tà kiến (micchā-ditthi), ngược
lại với chánh kiến (samma-ditthi).
Là người thì không nên vội tin hoặc tin suông vào người khác, nhưng cũng
không nên không tin vào ai cả. (Tin hay không đều do mình tự kiểm chứng,
nhưng là người thì phải biết lắng nghe người khác. Nghe là một chuyện, tin là
một chuyện. Nghe thì nên, những tin vội tin suông là không nên).
Lấy ví dụ về Bà-la-môn tên là Dīghanakha. Ông Bà-la- môn này chỉ tin vào
bản thân mình, ông chẳng bao giờ tin ai khác. Lúc đó Phật đã trú ngụ tại thành
Vương Xá (Rājagaha), ông Dīghanakha đến để nghe Phật đang thuyết giảng.
Hoặc có thể nói ngược lại là ông này đến để dạy Phật, vì ông đến để tuyên thuyết
những quan điểm của ông...
''Tôi có quan điểm rằng chẳng có gì là hợp ý ta cả''.
Đây là quan điểm của ông ta. Phật lắng nghe và trả lời ông rằng : ''Này Bà-
la-môn, ngay cả quan điểm này của ông cũng không hợp ý ông''.
Khi Phật nói vậy, ông Dīghanakha thấy chưng hửng. Ông ta chẳng biết nói
gì nữa. Sau đó Phật giảng giải nhiều cách cho ông ta, cuối cùng ông bà-la-môn đã
