Rồi Phật đã tìm đến thầy Ālāra Kālāma để tu học và Phật lại chứng đắc tầng
thiền định cao hơn
, nhưng khi thoát ra khỏi trạng thái thiền định tuyệt vời đó,
những ý nghĩ thế tục lại quay về trong tâm, thậm chí tâm Người lúc đó vẫn còn
nghĩ đến Bimba và Rāhula
. Người vẫn còn ít nhiều tham dục và ô nhiễm khác
trong tâm. Tầng thiền định siêu thoát đó vẫn chỉ là trạng thái siêu thoát tạm bợ.
Suy xét vào trong tâm mình, Phật nhìn thấy mình vẫn còn chưa đạt đến mục tiêu
giải thoát hoàn toàn, vì vậy Phật lại từ giã vị thầy. Phật đã lắng nghe các vị thầy
và đã tu hết sức theo đúng những chỉ dạy của các vị thầy. Phật tiếp tục tìm kiếm
con đường rốt ráo, chứ không phải đứng núi này trông núi nọ, không phải tu cái
này xong rồi giục bỏ để tìm cái khác.
Đến khi Phật tìm đến cách tu khổ hạnh, Phật đã cố hành xác bằng cách nhịn
đói cho đến khi chỉ còn bộ xương, nhưng chẳng đi đến đâu. Phật nhận ra rằng
việc tu hành xác chỉ là vấn đề của thân, chẳng giúp gì phát triển tâm. Thân thì
chẳng biết gì. Tu hành xác kiểu đó chẳng khác gì hành xử một người vô tội trong
khi bỏ lơ kẻ trộm thực sự ngoài kia.
Thời đó có nhiều người tu khổ hạnh hành xác (attakilamathānuyogo)—Phật
cũng đã tu và nhận ra đó chỉ liên quan đến thân, chẳng liên quan gì đến sự phát
triển tâm. Thực ra, tất cả các vị Phật đều giác ngộ nơi tâm, từ tâm, trong tâm.
Đối với thân hay tâm, chỉ cần buông bỏ tất cả mọi thứ, bởi tất cả chỉ là
những thứ vô thường, khổ và vô ngã (aniccam, dukkham and anattā) mà thôi. Tất
cả chúng chỉ là những trạng thái có điều kiện của tự nhiên. Chúng có mặt bởi do
những yếu tố hỗ trợ, tồn tại trong chốc lát và biến mất. Khi có đủ các nhân duyên
trợ giúp, chúng khởi sinh trở lại, có mặt trong một lúc và lại biến mất. Sinh diệt.
Những thứ đó chỉ là những hiện tượng tự nhiên, chúng không phải là một cái ‘ta’,
một ‘thực thể’, ‘chúng ta’, ‘họ’... hay là một ‘cái gì’ thực cả. Tất cả chỉ là vô ngã.
Chẳng có ‘ai’ trong đó, đơn giản đó chỉ là những cảm giác khởi lên trong tâm. Sự
sướng thực chất không có một ‘chủ thể’ nào cả, sự khổ cũng không có một ‘chủ
thể’ nào cả. Không có cái ‘ta’ nào được tìm thấy, đó chỉ là những yếu tố tự nhiên
khởi sinh, có mặt và biến diệt. Chỉ là vậy thôi. Tất cả chúng cứ đến-đi, sinh-diệt,
trong vòng thay đổi không ngừng của tự nhiên. (Giống như sóng biển chỉ là do
gió tác động từ ngàn xa, sóng cứ đến rồi đi chứ đích thực những con sóng chẳng
là ‘ai’ cả, cũng chẳng có ‘ai’ xô sóng đến rút sóng đi cả).
