sự thật, không thấy có trí tuệ để nhìn ra tính vô-ngã (anattā), không nhìn thấy
tính-không, không thấy có sự buông-bỏ nào trong cách tu đó. Cũng có loại buông
bỏ (như buông bỏ khoái lạc, tiện nghi...), nhưng đó chỉ là loại buông bỏ để còn lại
những loại không buông bỏ.
Nhìn thấy như vậy, nhưng dù Phật có muốn giải thích cho năm người bạn tu
đó hiểu cũng khó làm cho họ hiểu được. Đó không phải là điều dễ dàng chuyển
tải cho họ để họ hiểu, bởi những người tu hành xác khổ hạnh đã dính nặng vào
cách tu cổ hủ này và cách họ nhìn mọi thứ trên đời. Phật nhận ra người ta chỉ tu
như vậy cho đến chết, hoặc đến lúc chết đói chết khát, thì họ vẫn không đạt đến
điều gì cả, bởi đó chỉ là cách tu được khởi xướng bằng tính tự ta tự ngã và bởi
những giá trị thế tục.
Suy xét thấu đáo, Phật nhìn ra cách tu đúng đắn, đó là cách tu chánh đạo,
sammā-patipadā: Tâm là tâm, thân là thân. Thân không phải là tham muốn hay ô
nhiễm. Dù họ có cố hủy diệt cái thân thì họ cũng chẳng thể nào tiêu diệt được
những ô nhiễm. Thân không phải là nguồn gốc của ô nhiễm.
Dù cho có nhịn đói, nhịn ngủ, ép xác, hành xác đến còn kiệt quệ thì những ô
nhiễm vẫn còn đó. Nhưng cái niềm tin cổ hủ cho rằng những ô nhiễm (và tội lỗi)
của con người có thể được trừ khử bằng phương pháp hành xác như vậy, đó là
giáo lý hành xác khổ hạn đã ngấm quá sâu vào trong tâm trí của năm người bạn
tu đó.
Vậy là Phật bắt đầu ăn uống trở lại bình thường, tu theo cách thức tự nhiên
hơn. Khi nhìn thấy Phật làm vậy, năm người kia cho rằng Phật đã bỏ cuộc và đã
quay lại hưởng thụ các khoái lạc giác quan của thân. Sự hiểu biết của Phật lúc đó
đang chuyển đổi lên một trình độ cao hơn, vượt lên những hình tướng bề ngoài
của thế tục; trong khi đó năm người kia lại cho rằng cách nhìn của Phật đang suy
đồi, đang quay lại đời sống khoái lạc thân xác. Lý tu hành xác khổ hạnh đã ăn sâu
vào trí não của năm người đó, Phật trước đó cũng từng được dạy và thực hành
như vậy. Giờ Phật nhìn ra cái sai của cách tu đó. Bằng cách nhìn thấy rõ ràng cái
sai lầm đó, Phật đã có thể từ bỏ lối tu đó.
Năm người kia thấy Phật làm vậy nên từ bỏ Phật, không đi theo Phật nữa,
giống như những con chim rời bỏ cây cành vì cây đó không còn bóng che nữa.
Phật cũng từ giã họ như con cá rời khỏi ao nước quá nhỏ, quá ô nhiễm, nước
không mát lành.
