Bắt đầu từ giờ Phật tập trung vào việc suy xét quán chiếu về Giáo Pháp.
Phật ăn uống thoải mái hơn và sống tự nhiên hơn. Phật cứ để tâm như là tâm,
thân chỉ là thân. Phật không ép mình tu kiểu ép xác; Phật chỉ tu theo cách đủ để
buông bỏ bớt những tham, sân, si. Trước đây, Phật đã đi qua hai loại ý thức sống.
Thứ nhất là sống chạy theo và sống vì những khoái lạc giác quan (nhục lạc)—
kāmasukallikānuyogo. Khi thứ gì làm khởi sinh sướng thích thì chạy theo chúng,
mê chấp theo chúng. Nhận chúng là mình, nhận sự sướng sự thích là của mình và
do vậy không bao giờ chịu buông bỏ. (Đó là cách sống và thói tâm của đại đa số
con người, hầu hết chúng ta sống, làm và làm tất cả vì những quyền lợi vật chất,
vì sự hưởng thụ những khoái lạc giác quan, ví dụ như tiền của, sắc đẹp, địa vị,
danh phận, thức ăn, thức uống...). Khi có sự sướng sự thích là người ta dính vào
nó, muốn nắm giữ nó và muốn có thêm nó, đó là dục vọng tham muốn, và chính
dục vọng đó gây ra khổ đau. (Khổ vì do tất cả đều vô thường nên không giữ được
cái sướng cái thích đó, hoặc/và khổ vì không thể có thêm cái sướng cái thích đó,
hoặc/và khổ vì không thể nào thỏa mãn hết những dục vọng tham muốn. Tham
dục của con người là vô cùng).
Ngược lại, một ý thức sống cực đoan tự hành xác bản thân để mong tìm
được chân lý tâm linh nào đó. Đó được gọi là sống dấn thân vào việc khổ hạnh
hành xác— attakilamathānuyogo.
Cả hai lối nghĩ và lối sống chạy theo khoái lạc giác quan và dấn thân vào
khổ hạnh hành xác đều là cực đoan. Mê sướng và hành khổ đều không phải là lối
sống và cách tu đúng đắn.
Phật đã từng bị dính vào hai hoàn cảnh đó. Phật nhận ra hai cách đó không
thể là cách của bậc tu sĩ, của bậc sa-môn (samana). Mê đắm theo sướng khoái và
dấn thân vào khổ đau: bậc sa-môn với mục đích giải thoát tâm linh thì không thể
nào dính vào những hướng như vậy. Dính theo những cách đó không phải là con
đường đúng đắn. Dính vào hai cách đó thì sẽ bị (i) dính kẹt vào quan điểm về cái
ta tự ngã và (ii) dính kẹt vào thế gian thế tục. Nếu cứ còn dính cách này hay dính
cách khác trong hai cực đoan đó thì chẳng bao giờ trở thành người hiểu biết thế
giới một cách rõ ràng. Nếu còn vương vấn vào hai cách đó thì người ta cứ suốt
đời chạy từ cực đoan này sang cực đoan kia. (Lúc mê sướng khoái thấy chán chê
sa đọa thì quay qua hành xác để mong tìm chân lý tâm linh; lúc dấn thân hành hạ
thân xác khổ đau quá thì quay lại tìm sự khoái sướng, cứu thân. Không bao giờ
