Nếu các thầy tu tập theo cách như vậy thì coi như đã bước vào con đường tu
đúng đắn. Các thầy đang đi qua những giai đoạn đầu tiên của con đường đó – từ
mức độ thô tế nhất – nhưng đó là chặng khá khó khăn mới tu qua được. Khi các
thầy tu càng sâu hơn và thanh lọc sự tu tập nhiều hơn thì giới, định, tuệ sẽ chín
chắn cùng lúc với nhau tại cùng một nơi – chúng đều được tinh lọc từ những
nguyên liệu thô tế thô sơ ban đầu. (Giới, định, tuệ bây giờ đã được tinh lọc tinh tế
hơn từ cái giới, định, tuệ thô tế thô sơ ban đầu). Ví dụ, giống như nước dừa. Cây
dừa hút nước dưới đất và đưa qua thân dừa. Đến khi nước đến trái dừa thì nó đã
trở thành thứ nước trong sạch, tinh khiết và ngọt ngào, mặc dù nó là từ nước thô
nước sình dưới đất. Trái dừa được nuôi dưỡng bằng những thành tố đất thô tế và
thành tố nước, chúng được hút lên cây và thanh lọc, và được chuyển hóa thành
thứ nước tinh khiết hơn và ngọt ngào hơn trước đó. Tương tự cách như vậy, việc
tu tập giới, định, tuệ- nói cách khác- là tu tập con đường Đạo (Magga) – cũng bắt
đầu từ chỗ thô tế, nhưng qua tiến trình tu tập, luyện tập và thanh lọc cái tâm bằng
việc thiền tập và quán chiếu, những thứ thô tế đã dần dần được tinh tế và trong
sạch hơn.
Khi tâm được thanh lọc tinh tế hơn thì việc tu tập chánh niệm cũng tập trung
hơn, nó hội tụ hơn vào một phạm vi hẹp hơn và hẹp hơn. Lúc này việc tu thực sự
trở nên dễ dàng hơn bởi tâm càng lúc càng chuyển hướng vào bên trong để tập
trung vào chính nó. Người tu không còn phạm những lỗi lớn, không còn sai quấy
một cách vô kiểm soát nữa. Giờ thì, hễ khi tâm bị tác động bởi một thứ nào đó,
những nghi ngờ sẽ khởi sinh—ví dụ như ‘Liệu ta nói hay làm vậy là đúng hay là
sai?’– người tu tự ghìm lại, không để phóng tâm này nọ, và thông qua việc gia
tăng nỗ lực, người tu tiếp tục chuyển sự chú tâm sâu hơn và sâu hơn vào bên
trong. Sự tu tập định (samādhi) trở nên vững chắn hơn và tập trung hơn nhiều. Sự
tu tập trí tuệ (paññā) cũng được xúc tiến, nhờ đó người tu có thể nhìn thấy mọi sự
một cách rõ ràng hơn và với một sự dễ dàng gia tăng.
Kết quả cuối cùng là người tu có thể rõ ràng nhìn thấy tâm và đối tượng của
tâm, không còn phải phân biệt gì giữa tâm, thân và lời nói nữa. Người tu không
còn cần phải tách riêng bất kỳ thứ gì nữa– dù cho người tu đang nói về tâm và
thân hay tâm và những đối tượng của tâm. Các thầy biết đó, chính tâm là chủ ra
lệnh cho thân. Thân phải tùy thuộc vào thân trước khi hành vi. Tuy nhiên, bản
thân cái tâm luôn luôn tùy thuộc vào những đối tượng khác nhau tiếp xúc và tác
