của mình đã biến mất. Con không thể cảm giác các tay và chân, không còn một
cảm nhận gì về thân cả. Con biết rằng thân vẫn còn ở đó, nhưng con không cảm
giác được nó. Chiều đó con có cơ hội gặp thầy Tan Ajahn Tate và con tả lại
những chi tiết trải nghiệm đó. Thầy ấy nói rằng đó là những đặc tính tâm thể hiện
khi nó hợp nhất trong trạng thái định (samādhi), và rằng con nên tiếp tục tu tập.
Nhưng con chỉ có trải nghiệm này một lần đó thôi; còn sau này con chỉ thấy rằng
con chỉ không thể cảm giác một số phần của thân, chẳng hạn như tay, còn những
phần khác con vẫn cảm giác được. Đôi khi trong lúc đang tập thiền con bắt đầu tự
hỏi: liệu chỉ ngồi và buông bỏ hết tất cả mọi thứ có phải là cách tu đúng đắn hay
không?; hay vẫn còn cách khác để tu tập?
Trả lời:
Không cần thiết phải đi xa hơn hay làm thêm điều gì ở giai đoạn này. Đây là
điều thầy Tan Ajahn Tate đang nói tới; người tu không nên lặp lại hoặc làm thêm
thứ gì trên cái đã sẵn có. Khi một sự-biết có mặt, điều đó có nghĩa là tâm được
tĩnh lặng, và đó là trạng thái tĩnh lặng mà người tu cần phải quan sát. Dù người tu
cảm giác gì, dù cảm giác như có một thân, hay cảm giác có một cái ‘ta’, hay cảm
giác như không có thân hoặc không có cái ‘bản thân mình’ nào cả, điều đó không
quan trọng. Tất cả cần phải nên xuất hiện bên trong phạm vi quan sát của sự tỉnh-
giác của người tu. Những điều kiện nư vậy có nghĩa tâm được tĩnh lặng và đã hợp
nhất trong định (samādhi).
Khi tâm đã hợp nhất trong một thời gian lâu, được vài lần, rồi sau đó sẽ có
sự thay đổi trong các điều kiện, và người ta thường nói rằng lúc đó người tu đã
rút lui. Trạng thái này được gọi là trạng thái định sâu (appanā samādhi), và sau
khi đã nhập vào trạng thái định sâu thì tâm sẽ rút lui. Thực ra, không chính xác
khi nói rằng tâm rút lui, nó không thực sự rút ra. Một cách nói khác là nó bật trở
ra, hoặc là nó thay đổi, nhưng hầu hết các sư thầy đều nói theo kiểu là ngay sau
khi tâm đã nhập vào trạng thái định sâu thì nó sẽ rút ra. Tuy nhiên đến giờ vẫn
còn nhiều người tranh cãi về cách dùng ngôn từ để diễn tả chỗ này. Chính điều
này gây nhiều khó hiểu và người tu thường hay thắc mắc: ''Làm sao nó có thể rút
lui? Cái sự ‘rút lui’ nghe thiệt khó hiểu!''. Điều đó có thể dẫn tới sự mù mờ hoặc
hiểu lầm, bởi do ngôn từ diễn tả mà thôi.
Điều mà người tu phải nên hiểu là cách thực tập, cách thực tập là quan sát
những điều kiện (tình trạng) diễn ra bằng sự chánh niệm và sự hiểu biết rõ ràng
