sinh trong tâm cũng không làm ta động vọng. Giờ ta có khả năng buông bỏ nó. Ta
có thể nhận thức thứ gì đó là sướng, nhưng ta không dính theo nhận thức đó hay
coi nó là điều gì đáng dính líu – nó chỉ là một trạng thái của tâm, ta chỉ quan sát
chứ không thèm dính theo. Đây là cái Đức Phật đã diễn tả là sự trải nghiệm
những đối tượng giác quan ''như chúng chỉ là như vậy''. (Ta chỉ trải nghiệm đối
tượng giác quan chỉ như là đối tượng giác quan, ta trải nghiệm mọi thứ đúng như
nó thực là, và biết nó chỉ đơn thuần là một trải nghiệm). Các cơ sở giác quan vẫn
hoạt động và vẫn trải nghiệm những đối tượng giác quan, nhưng không có tiến
trình dính chấp nào kích thích sự động vọng này nọ trong tâm. Không có sự tác
động nào của tâm xảy ra theo nghĩa có một cái ‘ta’ chuyển động từ chỗ này sang
chỗ nọ, hoặc từ chỗ nọ về chỗ này. Sự tiếp xúc giác quan vẫn xảy ra giữa sáu cơ
sở giác quan như trước giờ, nhưng tâm không ‘để tâm’ hay ‘thiên vị’ gì, không bị
dính vào những trạng thái thích hay không thích, không tham hay sân đối với
những sự tiếp xúc đó. Ta đã biết được cách buông-bỏ. Có sự tỉnh giác về sự tiếp
xúc giác quan và theo sau đó là sự buông bỏ. Ta buông bỏ với sự tỉnh giác và duy
trì sự tỉnh giác đó sau khi buông bỏ. Đây là cách tiến trình trí tuệ diễn ra. Mọi
góc độ và mọi khía cạnh của cái tâm và sự trải nghiệm của nó trở thành phần
chính của việc tu tập.
Đây là cách tâm đã được ảnh hưởng và hình thành trong tiến trình tu tập của
quý vị. Rõ ràng là tâm đã thay đổi và nó không còn phàm thường giống như trước
kia. Nó không còn đối đãi hành xử theo cách mà ta thường làm trước kia. Ta
không còn tạo tác ra một cái ‘ta’ cái ‘ngã’ nào từ những trải nghiệm hay khi trải
nghiệm thứ gì. Ví dụ, khi quý vị trải nghiệm cái chết của mẹ, của cha, hay của
một người thân nào đó, nếu lúc đó tâm quý vị vẫn vững chắc trong việc tu tập sự
tĩnh lặng (định) và trí tuệ, và quý vị có khả năng suy xét một cách khôn khéo về
điều đã xảy ra, thì quý vị sẽ không tạo khổ đau cho mình từ sự việc (đáng đau
buồn) đó. Thay vì cảm thấy hoảng hốt, bị sốc, hay đau đớn ngất xỉu với tin buồn
đó, quý vị chỉ còn có cảm giác buồn thương (cho cái thân phận kiếp người), và
cảm giác chán bỏ (đối với thế giới này); cảm giác chán-bỏ này khởi sinh từ việc
biết suy xét quán chiếu một cách khôn khéo (về lẽ-thật của sự sống và sự vô
thường của mọi thứ trên đời). Rồi quý vị tỉnh giác biết rõ về trải nghiệm đó khi
nghe tin buồn—biết rõ và buông bỏ luôn. Hiểu biết rõ cái lẽ thật vô thường sinh
diệt, và rồi dẹp bỏ qua nỗi u sầu đó một bên. Quý vị buông bỏ mà không khởi tạo
thêm khổ đau cho mình. Điều này là do quý vị đã hiểu biết rõ điều gì làm khổ
