Nếu lúc đó không có đủ trí tuệ minh sát để soi chiếu, quý vị cứ tạm buông bỏ vấn
đề đó bằng cách tập trung vào thiền định (samatha) và không cho tâm dính vấn
đề đó. Rồi lúc nào sau đó chắc chắn trí tuệ minh sát của quý vị sẽ đủ mạnh mẽ để
soi chiếu vào vấn đề đó; bởi vì việc tu của quý vị là hướng tới đó: trước sau gì
cũng phát triển một trí tuệ minh sát đủ mạnh để xuyên thấu mọi vấn đề vẫn còn là
nguyên ngân gây ra khổ và dính chấp.
Rốt cuộc rốt ráo, tâm phải nỗ lực để đấu tranh và vượt qua những phản ứng
do kích thích của các đối tượng giác quan và những trạng thái tâm mà ta trải
nghiệm. Tâm phải làm việc siêng năng với từng mỗi đối tượng mà nó tiếp xúc.
Tất cả sáu cơ sở giác quan và các đối tượng bên ngoài của chúng đều hội tụ về
trong tâm. Chỉ bằng cách hội-chiếu sự tỉnh giác vào trong tâm này, quý vị sẽ đạt
tới sự hiểu biết và trí tuệ nhìn thấy rõ về mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, tâm, và các đối
tượng tâm đúng thực như chúng là. Tâm đã có sẵn ngay đó, nên điều quan trọng
là phải biết điều tra quán sát ngay tâm-điểm của cái tâm. Càng điều tra quán sát
về cái tâm, trí tuệ càng được rõ sáng, minh sát và thâm sâu. Đây là điều tôi nhấn
mạnh khi chỉ dạy, bởi nếu hiểu được chỗ này là rất rất diệu dụng cho việc tu tập.
Thói thường, khi ta trải nghiệm tiếp xúc giác quan và tiếp nhận tác động của các
đối tượng khác nhau, tâm lập tức phản ứng này nọ với những đối tượng đó, nó
luôn phản ứng thích hay không thích, tham hay sân. Đó là sự xảy ra trong cái tâm
còn chưa giác ngộ. Tâm luôn chạy theo những trạng thái tốt và kháng cự những
trạng thái tốt mỗi khi nó gặp những kích thích bên ngoài. Tất cả tâm của người
phàm đều là vậy.
Còn ở đây, quý vị tập xem xét cái tâm với một sự chủ- tâm vững chắc và
không lay chuyển. Khi quý vị trải nghiệm các đối tượng khác nhau thông qua chỗ
các giác quan, quý vị đừng để cho tâm bị phóng tâm theo các đối tượng đó. Đừng
để bị dính vào những ý nghĩ ô nhiễm - quý vị đang tu tập trí tuệ minh sát
(vipassanā) và đang dựa vào trí minh sát khôn khéo đó để điều tra tất cả các đối
tượng giác quan. Phương cách thiền minh sát (vipassanā) là để phát triển trí tuệ.
Tu tập với những đối tượng/đề mục khác nhau của thiền định (samatha) – dù đề
mục đó là một chữ như chữ Buddho [Đức Phật], chữ Dhammo [Giáo Pháp], chữ
Sangho [Tăng đoàn], hoặc có thể tu tập sự chú tâm chánh-niệm vào đối tượng
hơi-thở - tất cả đều để dẫn đến kết quả chung là tâm được đạt định, tức tâm được
tĩnh lặng và vững chắc trong trạng thái định (samādhi). Trong thiền định, quý vị
