thể buông bỏ nó không? Nếu có sân khởi sinh và chúng ta nhận ra nó, chúng ta có
dính theo nó không? Hoặc khi ta đã nhìn thấy nó, ta có buông bỏ nó không? Nếu
chúng ta biết rằng: khi chúng ta nhìn thấy thứ gì ta không thích, ta khởi tâm sân
ghét, vậy thì chúng ta phải quay lại học và tu tập lại từ đầu. Bởi vì việc tu tập và
sự phản ứng của chúng ta vẫn chưa đúng đắn. Chúng ta vẫn còn khởi tâm dính
theo sự xấu, sự tốt, sụ sướng, sự khổ. Sự tu tập chưa được hoàn thiện. Khi việc tu
đã đến mức hoàn thiện, sự buông bỏ sẽ xảy ra. Hãy nhìn sự tu tập theo ánh sáng
này.
Chúng ta phải thực sự nhìn sâu vào trong tâm này nếu chúng ta muốn nếm
được những kết quả của việc tu tập. Việc cố gắng mô tả lý vận hành của tâm [tâm
lý học của tâm] bằng những thuật ngữ như là “những khoảng khắc tâm”, “những
sát-na khác nhau của tâm trong dòng tâm thức” và “những đặc tính của tâm như
tâm sở”... là vẫn không thể theo kịp với thực tế thực hành, theo ý kiến của tôi là
vậy. Sự mô tả học thuật đó vẫn là không đủ so với sự vận hành thực sự của nó.
Về thực tế thì còn nhiều thứ hơn nữa. Nếu chúng ta đi học những điều đó, rồi có
thể hiểu biết về chúng một cách tuyệt đối một cách rõ ràng và thấu suốt. Nhưng
nếu không có sự sáng rõ của trí tuệ minh sát, làm sao chúng ta học cho xong về
những điều đó? Vậy là không thể nào hiểu biết rõ ràng và thấu suốt. Không có
kết cuộc. Không bao giờ xong. Chúng ta sẽ không bao giờ kết thúc những việc
học hay nghiên cứu đó.
Thực hành theo Giáo Pháp là điều cực kỳ quan trọng. Khi tôi thực tập, đó là
cách tôi học. Hồi đó tôi đâu biết gì về những sát-na tâm hay tâm sở...là gì. Tôi chỉ
quan sát cái tính “biết”. Nếu một ý nghĩ ghét khởi sinh, tôi hỏi mình tại sao. Nếu
một ý nghĩ thương khởi sinh, tôi tự hỏi tại sao. Đó là cách. Dù đó nó được đặt tên
hay gọi bằng danh từ là “yếu tố tâm lý” hay “tâm sở”, thì cũng đâu có gì? Chỉ cần
thâm nhập vào ngay một điểm đó cho đến khi ta có thể giải quyết những cảm giác
thương và ghét đó, cho đến khi chúng hoàn toàn biến mất khỏi tâm ta. Khi tôi có
khả năng ngừng thương ngừng ghét, tức không thương không ghét gì nữa trong
bất kỳ tình huống nào, thì lúc đó tôi có khả năng chuyển hóa và vượt qua khổ.
Rồi điều gì xảy đến cũng không thành vấn đề, tâm và trái tim đã được giải tỏa và
thư thái. Không còn gì nữa. Tất cả đã ngừng lại.
Cứ thực tập như vậy. Nếu người ta thích nói nhiều về lý thuyết, đó là chuyện
của họ. Nhưng dù có nói có bàn đến đâu đi nữa thì sự thực hành cũng quay về
