Tôi muốn nói với các thầy rằng, quán sát sâu sát về cái tâm của mình là một
điều rất hay, rất thú vị. Tôi có thể nói về một đề tài duy nhất này suốt ngày mà
không thấy chán. Khi ta có thể hiểu biết được những cách hành xử của tâm, ta sẽ
thấy được cách tiến trình này vận hành và cách nó liên tục đi qua trong tiến trình
bị ‘tẩy não’ bởi những thứ ô nhiễm của tâm. (Cứ giống như từng sợi vải của
muôn vàn sợi vải lần lượt bị thắm nhuộm khi miếng vải đi qua chỗ thuốc màu
vậy). Tôi nhìn thấy tâm hình như chỉ như là một điểm duy nhất. Những trạng thái
tâm lý (tâm sở) là những khách khứa đến thăm cái điểm duy nhất này. Có lúc
người này đến gọi, có lúc người khác đến thăm. Giống như tất cả họ cứ đến một
điểm trung tâm của lữ khách. Các thầy hãy huấn luyện cái tâm quan sát và biết tất
cả những khách khứa (tâm sở) đó bằng đôi mắt của sự tỉnh giác tỉnh thức. (Quan
sát liên tục và khách quan như cách người gác gian ngồi quan sát chỗ ra vào,
hoặc quan sát màn hình máy quay hình vậy). Đây là chính là cách chúng ta chăm
nom và coi sóc trái tim và cái tâm của mình. Khi có một khách đến gần, chúng ta
vẫy tay kêu họ biến đi chỗ khác. Nếu chúng ta thường trực quan sát và không cho
ai bước vào, thì làm sao họ vào ngồi bên trong nhà được? Cứ dành hết thời gian
ngồi quan sát ngay một điểm này. (Đó là quan sát trực tiếp ngay cái tâm mình.
Khi có hiện tượng tâm (tâm sở) xảy đến, đánh đuổi chúng đi; khi có nhận thức
này nọ (niệm, vọng tưởng) khởi lên, dẹp bỏ nó ngay).
Đây chính là loại tỉnh giác vững chắc và bất lay chuyển của Đức Phật; loại
tỉnh giác dùng để quán sát và phòng hộ cái tâm. Các thầy đang ngồi ở đây. Từ lúc
chui ra khỏi bào thai, từng mọi khách khứa đều đến gọi thăm ngay tại chỗ này.
Dù đến ít hay đến nhiều, tất cả họ đều đến ngay tại điểm này. Đức Phật biết tất cả
họ, sự tỉnh giác của Phật ngồi ngay đó một mình, vững chắc và bất lay động.
Khách khứa khắp nơi (ô nhiễm) cứ tìm đến gây tác động, tạo tác, điều kiện và
làm lay động chao đảo cái tâm bằng nhiều nhiều cách khác nhau. Khi chúng có
thể làm cho tâm dính vào những mớ lăng xăng đủ các loại của chúng, lúc đó
những trạng thái tâm lý (tâm sở) khởi sinh lên. Dù những mớ lăng xang đó là gì,
dù vấn đề tác động của chúng là gì, hễ khi nào những thứ khách khứa đó có vẻ
đang dẫn dắt tâm này nọ, ta cứ quên mặc nó ngay – chẳng hại gì hết. Ngay khi có
khách đến thăm, cứ đơn giản biết khách đó. Biết xong quên mặc họ đi. Một khi
họ bước vào, họ nhìn thấy chỉ có một chỗ ngồi duy nhất, và khi nào ta còn đang
ngồi ghế đó, thì họ chẳng bao giờ có chỗ nào để ngồi trong đó. (Không để tâm
đến khách, không nể mặc vị khách nào hết, không nhường chỗ cho ai hết; không
