khổ. Nếu chúng ta làm việc, ta không thấy khổ. Nếu chúng ta có nhà, ta không
thấy khổ. Ta trở nên giống như cây sen trong nước. ''Ta lớn lên trong nước nhưng
ta không khổ vì nước. Ta không bị chết đuối hay bị chết cháy, bởi ta sống trong
nước''. Nước có chảy có xô, nó cũng không làm gì được cây sen. Sen và nước có
thể sống cùng nhau mà không xung khắc. Chúng sống cùng nhau, mặc dù sen là
sen, nước là nước. Những thứ bùn dơ cặn bã trong nước không thể làm ô nhiễm
cây sen, mà chúng có thể nuôi dưỡng cây sen lớn lên và ra hoa đẹp đẽ.
Chỗ này cũng giống như chúng ta, nếu ta biết cách tu, hiểu biết, và sống.
Tiền tài, nhà cửa, gia đình và tất cả những thứ ô nhiễm trong tâm; chúng không
còn có thể làm ô nhiễm chúng ta, mà chúng có thể giúp chúng ta tu dưỡng những
phẩm hạnh toàn thiện về tâm linh, đó là những hạnh ba-la- mật (pāramı). Trong
rừng tre, những lá tre già rơi xuống chất đống quanh gốc tre, mưa xuống làm
phân hủy thành phân bón để bón lại cho cây tre. Măng mọc và tre lớn lên nhờ
phân bón; chúng ta lại có măng để ăn, tre để dùng. Nhìn bên ngoài chúng ta nghĩ
lá tre là những thứ rác rưởi vô giá trị. Hãy cẩn trọng—trong mùa khô, lỡ chúng ta
để cháy rừng, cháy hết những đống lá là coi như đã đốt sạch nguồn phân bón sau
này. Lúc đó chúng ta chẳng có măng để ăn, chẳng có tre để dùng. Chúng ta đốt
rừng là đốt hết lá tre và nguồn phân bón. Đốt hết lá tre là đốt hết măng mọc tre
lớn để chúng ta có dùng trong tương lai.
Quý vị có hiểu chỗ này không? Quý vị và gia đình của mình có thể sống
hạnh phúc và hòa hợp trong nhà của mình, không có hiểm họa bị lũ lụt hay hỏa
hoạn. Nếu gia đình có bị lụt hay bị cháy thì chính là do những người trong nhà.
Giống như phân bón cho tre vậy. Rừng tre có sống và lớn lên hay không đều do
những lá tre làm phân bón. Những cây măng, cây tre có lớn lên đẹp đẽ hay không
cũng nhờ có phân bón; phải biết giữ gìn nguồn phân bón, hãy biết cẩn trọng và
giữ gìn sự hài hòa và giới hạnh trong gia đình.
Mọi thứ khởi sinh đẹp đẽ và rồi không đẹp đẽ, và rồi lại đẹp đẽ. Tăng trưởng
và tàn hoại, rồi tăng trưởng rồi tàn hoại, sinh-trưởng-hoại-diệt—đó là đường lối
của mọi thứ trên thế gian. Nếu chúng ta hiểu rõ lẽ thực và bản chất tăng trưởng và
hoại diệt là gì, thì chúng ta có thể tìm thấy kết luận về mọi thứ. Mọi thứ sinh
trưởng và đi đến một giới hạn của chúng. Mọi thứ tàn hoại và đi đến giới hạn của
chúng. Nhưng chúng ta vẫn bình an nhìn chúng, vì chúng ta hiểu rõ bản chất đích
thực của mọi thứ là vậy, dù ta có làm gì thì chúng cũng đi theo quy luật sinh-
