Đây là điều tôi đã để ý: mọi người không nhập tâm vào việc tu một cách tận
tâm. Những người tu tập vào thời khổ cực ngày xưa đã đạt được nhiều kết quả và
giờ họ có thể tự thân tu tập và tự lo cho bản thân mình. Nhưng những người sau
này khi nghe kể lại người xưa khổ cực mà tu như vậy, thì họ thấy sợ. Nhiều khi
tôi kể chuyện tu ngày trước có thể làm nhiều người sợ tu. Họ khó mà tưởng
tượng được. Nếu tôi chỉ kể những chuyện dễ dàng dễ tu thì ai cũng khoái, nhưng
làm vậy để làm gì? Nếu đi tu mà chọn cách dễ tu thì tu để làm gì? Còn ở đây,
chúng ta nhận thấy được những ích lợi mà người tu đi trước đã tu và đạt được là
lý do để chúng ta phấn đấu tu tập tận tâm để được như họ.
Những tu sĩ thời trước sống tu ở đây họ đã tu tập sự chịu khó chịu khổ đến
mức cao nhất. Chúng ta nên nhìn nhận cả một quá trình từ đầu tới cuối để tạo ra
di sản tu hành thực sự ở nơi chùa này. Những người đó đã tu và hiểu biết được
cách tu tập. Bởi vậy tôi đã nghĩ, sau nhiều năm tu tập với nhau, tôi có thể gửi các
thầy ấy quay về mở chùa dạy tu ở những nơi làng quê của họ.
Các thầy mới tới sau này không thể tưởng tượng cảnh tu cơ cực thời đó. Tôi
không biết phải kể cho ai mới hiểu về cảnh khổ thời đó. Đã khổ cực nhưng sự tu
tập thì cực kỳ nghiêm ngặt. Sự kiên nhẫn và chịu đựng là điều quan trọng nhất để
sống tu lúc đó. Vậy mà chẳng ai lên tiếng than van về sự khổ cực đó. Nếu chỉ có
một chén cơm không, chúng tôi vẫn ăn vui vẻ. Chúng tôi ngồi ăn trong im lặng
hoàn toàn, chưa bao giờ nói hay thậm chí mở miệng khen cơm ngon hay canh
ngon. Nước ký ninh (borapet) là thứ chúng tôi dùng để uống thay trà.
Hồi đó có một thầy đi xuống miền Trung Thái Lan và uống cà phê ở đó. Ai
đó tặng cho thầy cà phê đem về. Chúng tôi có cà phê để uống, nhưng lúc đó lại
không có đường. Vậy là chúng tôi uống cà phê đắng không, cũng không ai phàn
nàn về điều đó. Chúng tôi nói rằng chúng tôi đã uống cà phê nguyên nhất của nó,
không có tí đường. Chúng tôi sống dựa vào những người giúp đỡ chúng tôi có
miếng ăn để nuôi thân tu hành, vì vậy chúng tôi cũng muốn chúng tôi là những
người dễ dàng để họ dễ giúp; cho cái gì ăn cũng được, không làm khó thí chủ. Và
dĩ nhiên chúng tôi không hề được đòi hỏi bất cứ điều gì từ thí chủ. Chúng tôi cứ
tu tập mặc dù không có đủ thứ gì và chúng tôi chịu đựng được những điều kiện
mà chúng tôi đang có lúc đó.
Một người họ hàng quan trọng của tôi lúc đó cũng đến tu. Nhìn thấy những
điều kiện sống trong vùng này và cách sống của các Tỳ kheo thời đó, ông ấy rất
