dính chấp: sự dính chấp lầu trên và lầu dưới. Trở thành và sinh thành, trở thành
và sinh thành. Liên tục trở thành. Nơi không có sự trở thành là nơi trống không.
Chúng ta cố chỉ dạy cho mọi người về cái nơi trống không đó, nhưng sau khi
nghe họ tỏ ra thất vọng: ''Chẳng có gì ở đó''. Họ không hiểu. Cũng khó thiệt. Cần
phải tu tập thực thụ thì mới hiểu ra chỗ này.
Chúng ta dính vào sự trở thành liên tục, dính vào sự chấp-thân và chấp-ta kể
từ ngày mới được sinh ra. Khi có ai nói không-có-cái-ta [vô ngã], nghe thấy lạ
quá; chúng ta không thể thay đổi cách nhận thức một cách dễ dàng. Do vậy,
chúng ta cần phải làm cho cái tâm nhìn thấy lẽ thực [vô ngã] đó thông qua việc
tu tập; rồi sẽ đến một lúc chúng ta sẽ có thể nhìn ra lẽ thực đó và thốt lên: ''Ồ!
Đúng rồi!''.
Khi người ta nghĩ: ''Đây là ta! Đây là của ta!'', họ thấy hạnh phúc. Nhưng khi
có thứ gì là ‘của ta’ bị mất đi, họ khóc than tiếc nuối vì nó. Đây chính là mọi sự
của con đường đau khổ. Chúng ta có thể quan sát điều này. Nếu không có cái
‘của ta’ hoặc cái ‘ta’, và chúng ta chỉ sử dụng mọi thứ như những phương tiện khi
chúng ta có thể sống mà không hề dính chấp ý niệm ‘chúng là của ta’. (Nếu
chúng ta nghĩ được và làm được như vậy thì quá tốt). Nếu có thứ gì hư, bể, mất
thì đó chỉ là lẽ thường tình của chúng, chúng ta không thấy khổ thấy tiếc vì nó;
chúng ta không coi chúng là ‘của ta’ hoặc là ‘của ai’, và chúng ta cũng không coi
có một cái ‘ta’ hay cái ‘ai’ cố định hay một cái ‘linh hồn’ nào cả.
Giải thích như vậy người nghe tưởng chúng ta đang nói về người điên; thực
ra chúng ta đang nói cho những người siêng năng nhiệt thành tu tập. Người nhiệt
thành tu tập sẽ biết điều gì là ích dụng, theo rất nhiều cách khác nhau. Nhưng khi
người khác nhìn vào những người đó và cố hiểu họ, người khác chỉ thấy họ như
người điên.
Khi thầy Sumedho nhìn những người tại gia, thầy ấy sẽ thấy họ còn ngu si,
giống như những đứa trẻ chưa biết nhiều về sự đời ở ngoài kia. Khi những người
tại gia nhìn thầy xem Sumedho, họ sẽ nghĩ thầy ấy là người đã mất hết lẽ sống.
Họ nghĩ các thầy không còn quan tâm gì đến những thứ trong cuộc đời, trong khi
họ đang sống vì những thứ đó. Nói cách khác, một bậc thánh a-la-hán và một
người điên là giống nhau. Hãy nghĩ về điều này. Người điên không còn quan tâm
đến thứ gì của cuộc đời. Khi người ta nhìn một vị a-la- hán, họ nghĩ vị ấy là
người điên. Nếu họ có chửi mắng vị ấy, vị ấy cũng không quan tâm. Họ có nói gì
