… Sau khi đạt đến một trình độ phát triển nhất định nhờ thương mại tự
do, các chế độ quân chủ [của Vương quốc Anh] đã nhận thức được rằng
mức độ cao nhất của nền văn minh, quyền lực và của cải chỉ có thể có được
bằng sự kết hợp giữa sản xuất và thương mại với nông nghiệp. Họ hiểu
rằng các hãng sản xuất bản địa mới được thành lập trong thời gian gần đây
của họ không thể hi vọng chiến thắng trong cuộc cạnh tranh tự do với các
hãng sản xuất được thành lập khá lâu của nước ngoài [Italia, Hansard, Bỉ,
Hà Lan]… Do vậy, họ đã tìm cách – thông qua hệ thống gồm những hạn
chế, ưu đãi và ủng hộ – để “cấy” vào mảnh đất bản địa của họ của cải, tài
năng và tinh thần kinh doanh của người nước ngoài.
Mô tả trên đây là về sự phát triển công nghiệp của Anh; hoàn toàn trái
ngược với những quan niệm giữ thế thượng phong về nước Anh như là một
nền kinh tế thị trường tự do, thương mại tự do chống lại các nền kinh tế chỉ
huy trên lục địa châu Âu và cuối cùng là chứng minh tính ưu việt về chính
sách của Anh bằng chính thành tựu vô tiền khoáng hậu của nền công
nghiệp nước này.
Sau đó, List tiếp tục lập luận rằng thương mại tự do có lợi khi các quốc
gia có trình độ phát triển công nghiệp tương đương nhau (đó là lí do vì sao
ông ủng hộ mạnh mẽ liên minh thuế quan giữa các bang của Đức – gọi là
Zollverein) và không có lợi khi các quốc gia có trình độ phát triển khác
nhau. Cũng như nhiều đồng nghiệp của mình ở các quốc gia đang cố gắng
đuổi kịp nước Anh, ông cho rằng thương mại tự do có lợi cho Anh hơn là
cho các nền kinh tế kém phát triển. Ông khẳng định rằng thương mại tự do
có lợi cho các nhà xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp ở các quốc gia này,
nhưng nó lại làm hại các nhà sản xuất công nghiệp trong nước, và vì vậy
mà có hại cho triển vọng kinh tế quốc gia trong dài hạn. Do đó, ông cho
rằng những lời rao giảng của các nhà chính trị và các nhà kinh tế Anh thời
đó về “đức hạnh” của thương mại tự do là nhằm những mục tiêu mang tính
dân tộc chủ nghĩa, mặc dù chúng được nói bằng những ngôn từ chung
chung mà ông gọi là “chủ nghĩa thế giới”. Dưới đây là đoạn trích giá trị thể
hiện quan điểm của ông về điều này:
