ăn vẫn là những người phán xét công bằng đối với các vấn đề chung;
bởi lẽ, không giống như bất kỳ một dân tộc nào khác, thường coi những
kẻ không tham gia vào những nhiệm vụ chung chẳng phải là những
người không tham vọng mà là những kẻ vô dụng, người Athens chúng
ta có khả năng xét đoán trong mọi trường hợp cho dù chúng ta không
có khả năng khởi xướng, và, thay vì coi việc thảo luận là một chướng
ngại vật trên con đường hành động, chúng ta coi đó là một bước chuẩn
bị không thể thiếu đối với bất kỳ hành động khôn ngoan nào. Lại nữa,
trong các chiến dịch của mình, chúng ta cho thấy một hình ảnh phi
thường về sự can trường và tính thận trọng, cả hai đều lên đến đỉnh
điểm, và cả hai hợp nhất trong cùng những con người đó; mặc dù theo
lẽ thường thì táo bạo cả quyết là kết quả của sự bất tri bất trí, mà e dè
do dự mới là kết quả của sự cân nhắc cẩn trọng. Nhưng phần thưởng
cho lòng can đảm chắc chắn sẽ được ban phát một cách công bằng nhất
cho những người biết rõ gian khổ cam go khác xa với lạc thú khoái
hoạt song chẳng khi nào bị lung lạc mà chùn bước trước hiểm nguy. Về
tính hào phóng chúng ta cũng phi thường như vậy, chúng ta có được
bạn bè bằng cách cho đi những ân huệ chứ không phải bằng nhận lại.
Nhưng dĩ nhiên kẻ gia ơn bao giờ cũng là kẻ mạnh hơn trong hai người,
giữ cho kẻ chịu ơn luôn mắc nợ anh ta bằng cách duy trì sự hảo tâm,
trong khi đó kẻ mắc nợ cảm thấy kém nhiệt tình hơn chính vì nhận thấy
rằng sự báo đáp của anh ta sẽ là sự trả nợ, không phải món quà tự
nguyện. Và chỉ có người Athens, những người không ngại hậu quả, mới
đem trao tặng những lợi ích của họ không vì những toan tính thực
dụng, mà bởi tự tin vào sự hào hiệp phóng khoáng.
Tóm lại, tôi muốn nói rằng là một kinh thành, chúng ta là học đường
của cả Hy Lạp, dù tôi tự hỏi không biết thế giới có thể sản sinh ra một
con người mà, khi chỉ có thể trông cậy duy nhất vào chính bản thân
mình, anh ta vẫn đủ sức đương đầu với rất nhiều tai họa, và được ban
cho cái tính linh hoạt vui vẻ đến thế, như người Athens không. Và rằng
đây không phải là những lời khoe khoang được phát ngôn một cách tùy
tiện, mà là sự thực hiển nhiên, quyền lực mà thành bang chúng ta đạt
