không động vào họ (dù có nhiều xác nằm đó chưa được chôn cất), hoặc là
chết sau khi ăn thịt họ. Bằng chứng cho điều này là người ta nhận thấy rằng
những loài chim ấy thực sự đã biến mất; chúng không còn quanh quẩn bên
các xác chết, mà kỳ thực là không ai nhìn thấy chúng nữa. Nhưng tất nhiên
những ảnh hưởng mà tôi đã đề cập đến có lẽ tốt nhất là nên nghiên cứu ở vật
nuôi như chó chẳng hạn.
Vậy, nếu chúng ta bỏ qua tính đa dạng của những ca bệnh cụ thể, là những
ca đã xảy ra rất nhiều và rất kỳ lạ, thì đặc điểm chung của bệnh dịch này là
như thế đó. Trong lúc ấy thì kinh thành này được hưởng sự miễn dịch với tất
cả mọi bệnh tật thông thường; hoặc nếu xảy ra bất kỳ ca bệnh nào thì đều
kết thúc bằng bệnh này. Một số người chết trong tình trạng bị bỏ mặc, những
người khác thì chết trong sự quan tâm chăm sóc của mọi người. Người ta
không tìm ra một phương thuốc nào có thể sử dụng như một phương thuốc
đặc trị, vì thuốc nào có tác dụng trong ca bệnh này lại gây tác hại trong ca
khác. Thể chất dù khỏe dù yếu đều tỏ ra không có khả năng kháng cự như
nhau, tất cả đều bị quét phăng đi như nhau, mặc dù đã kiêng khem với sự
phòng ngừa cao nhất. Điểm đặc thù khủng khiếp nhất trong bệnh dịch này
tâm trạng chán nản nảy sinh khi bất kỳ người nào cảm thấy mình mắc bệnh,
vì nỗi tuyệt vọng mà họ lập tức rơi vào đã lấy mất hết sức kháng cự của họ,
và bỏ họ lại như những con mồi ngoan ngoãn hơn nhiều cho căn bệnh đó;
ngoài điểm đó ra, lại còn thêm cái cảnh tượng đáng sợ là người ta chết như
ngả rạ vì lây nhiễm khi chăm sóc lẫn nhau. Đây là nguyên nhân gây ra tỷ lệ
tử vong cao nhất. Một mặt, nếu họ sợ đến thăm nom nhau thì họ chết vì bị
bỏ mặc; trên thực tế nhiều ngôi nhà đã không còn một bóng người vì thiếu
người chăm sóc; mặt khác, nếu họ liều đến thăm nom, thì hậu quả sẽ là cái
chết. Điều này đặc biệt ứng với những người có tính khoe khoang lòng tốt:
danh vọng đã khiến họ không tiếc thân mình trông nom chăm sóc gia đình
bè bạn của họ, nơi mà ngay cả những người trong gia đình đó rốt cục cũng
đã kiệt sức trong cơn rên rỉ hấp hối, và chịu thua sức mạnh của thảm họa ấy.
Thế nhưng chính từ những người mắc dịch đã hồi phục đó mà con bệnh và
những người đang hấp hối tìm thấy lòng trắc ẩn nhiều nhất. Những người
này từ trải nghiệm của chính mình đã biết rõ nó thế nào, và lúc này không
