LỊCH SỬ CHIẾN TRANH PELOPONNESE - Trang 217

chúng đã không thể ngăn chúng đương đầu với nguy hiểm; trái lại
chúng mù quáng tin tưởng vào tương lai, và chất chứa những hy vọng
vượt quá khả năng của chúng mặc dù không vượt quá tham vọng của
chúng, chúng gây chiến và quyết định thích sức mạnh hơn là lẽ phải,
cuộc tấn công của chúng được quyết định không phải vì bị khiêu khích
mà do thời cơ có vẻ như thuận lợi. Sự thật là vận may quá lớn đến đột
ngột và ngoài mong đợi có khuynh hướng làm cho một dân tộc trở nên
xấc xược; trong hầu hết mọi trường hợp, đối với nhân loại thì thành
công vừa phải sẽ an toàn hơn là thành công quá mức; và có thể nói là
họ sẽ ngăn chặn tai ương dễ dàng hơn là bảo toàn sự thịnh vượng. Sai
lầm của chúng ta là đã đề cao riêng dân Mytilene như chúng ta đã làm:
nếu từ lâu họ đã được đối xử như các xứ khác trong đế chế thì đến nay
họ đã chẳng quên mất thân phận mình, bản chất con người chắc chắn sẽ
sinh kiêu ngạo bởi sự quan tâm cũng như sinh kinh sợ bởi sự cương
quyết. Do đó hãy để chúng bị trừng phạt ngay lúc này như tội lỗi của
chúng đòi hỏi phải thế, và hãy đừng xá tội cho dân chúng trong khi các
người kết tội tầng lớp quý tộc. Điều chắc chắn là tất cả bọn chúng bất
kể là ai đã tấn công các người, mặc dù lẽ ra chúng phải theo sang phía
chúng ta và bây giờ vẫn được sở hữu kinh thành của chúng như trước.
Nhưng không, chúng nghĩ sẽ an toàn hơn khi chung tay với tầng lớp
quý tộc và vì thế chúng tham gia vào cuộc nổi loạn của bọn đó! Do vậy,
hãy cân nhắc: nếu các người áp đặt sự trừng phạt như nhau cho một
đồng minh vì bị địch ép buộc mà phải nổi loạn, và một đồng minh nổi
loạn vì tự do lựa chọn của riêng mình, thì các người thử nghĩ xem có kẻ
nào trong số chúng lại không nổi loạn dựa trên cái cớ nhỏ nhất; khi mà
phần thưởng cho thành công là tự do, và hình phạt cho thất bại chẳng
có gì quá khủng khiếp? Trong khi đó chúng ta phải liều chịu rủi ro với
tiền bạc và mạng sống của chúng ta đi đánh hết thành bang này sang
thành bang khác; và nếu thành công, sẽ nhận được một trấn đổ nát mà
từ đó chúng ta không còn có thể thu lợi cho quốc khố mà sức mạnh của
chúng ta phụ thuộc vào đó; trong khi nếu không thành công, chúng ta
sẽ có thêm một kẻ thù phải giải quyết, và sẽ tốn phí thời gian có thể