mà trái lại tất cả các bè phái trong lúc nhất mực cho rằng tình hình vĩnh viễn
vô vọng, đã chăm chăm tự phòng vệ hơn là tin cậy lẫn nhau. Trong cuộc
ganh đua này thì những kẻ đầu óc ngu si lại là những kẻ thành công nhất. Lo
lắng vì sự kém cỏi của bản thân và trí thông minh của địch thủ, họ sợ sẽ bị
đánh bại trong cuộc tranh luận và bị những đối thủ linh hoạt hơn họ liên hiệp
lại công kích bất ngờ, thế nên họ chỉ còn cách liều lĩnh hành động ngay lập
tức: trong lúc các đối thủ của họ – đang ngạo mạn nghĩ rằng sẽ biết được
đúng lúc, và rằng không nhất thiết phải chiếm được bằng hành động những
gì mà đường lối chính sách có thể mang lại – thường bị thua vì thiếu cảnh
giác.
Trong thời gian này Corcyra đã nêu tấm gương đi đầu về hầu hết mọi tội
lỗi nêu trên; về những vụ trả thù mà những người bị thống trị khăng khăng
đòi hỏi khi thời của họ đến – những người này chưa từng được nếm trải cách
đối xử công bằng mà kỳ thực là chưa từng được nếm trải gì ngoài sự bạo
ngược của những kẻ thống trị họ ra; về những quyết tâm tội lỗi của những kẻ
ước ao trút bỏ sự nghèo đói quen thuộc của họ và thèm nhỏ dãi tài sản của
láng giềng; và cuối cùng là về sự độc ác và tàn nhẫn cực độ mà những kẻ
vừa khởi cuộc tranh giành, với tinh thần bè đảng chứ chẳng phải với tinh
thần giai cấp, đang hối hả lao vào với nhiệt tình không kiềm chế được.
Trong cảnh rối ren mà cuộc sống ở các trấn, các thành lâm vào lúc bấy giờ,
bản chất của con người, vẫn luôn nổi loạn chống lại luật lệ và lúc này lại làm
chủ luật lệ đó, sung sướng tỏ ra mình không bị kiềm chế trong cơn say sưa
cuồng nhiệt của nó, đứng trên cả sự tôn trọng công lý, và là kẻ thù của mọi
thứ ưu trội hơn; bởi sự phục thù lẽ ra đã chẳng được đặt cao hơn tín ngưỡng
và cao hơn công lý, nếu không có sức mạnh huỷ diệt của lòng đố kỵ. Thực
ra trong lúc theo đuổi việc trả thù riêng của mình, người ta thường rất hay
khoác lên mình cái trách nhiệm làm gương về việc thủ tiêu những luật lệ
chung mà ai cũng có thể tìm kiếm sự che chở ở đó khi gặp nghịch cảnh, thay
vì để cho những luật lệ ấy tồn tại phòng một ngày nguy khốn biết đâu lại cần
đến sự trợ giúp của chúng.
Trong lúc nhiệt tình cách mạng lần đầu tiên được thể hiện như vậy trong
các phe phái ở Corcyra, thì Eurymedon và hạm đội của Athens lên thuyền
