LỊCH SỬ CHIẾN TRANH PELOPONNESE - Trang 355

đến thế, ta có vài lời khuyên và thông báo, những lời mà, dù ngắn gọn
như cần phải thế, ta hy vọng rằng sẽ đủ cho những vấn đề quan trọng
hơn. Tính can đảm mà các người quen thể hiện trong chiến tranh không
phụ thuộc vào việc các người có các đồng minh bên cạnh trong cuộc
đụng độ này hay khác, mà vào bản tính dũng cảm của các người; số
đông cũng chẳng thể gieo bất kỳ nỗi kinh hoàng nào cho công dân các
thành bang như thành bang của các người, những thành bang mà trong
đó số đông không thống trị số ít, mà là số ít thống trị số đông, có được
vị thế của mình chỉ nhờ vào tính ưu việt trên chiến trường mà không
vào gì khác nữa. Sự thiếu kinh nghiệm lúc này đang khiến các người sợ
quân man di; tuy vậy sức mạnh mà các người đã thử nghiệm cùng quân
Macedonia trong số bọn chúng, và phán đoán của riêng ta, được khẳng
định bởi những gì ta nghe từ những kẻ khác, sẽ đủ để thuyết phục các
người rằng chúng sẽ chẳng tỏ ra là đáng sợ. Khi một kẻ địch tỏ vẻ là
mạnh nhưng thực tế là yếu, thì hiểu biết thật sự về thực tế này sẽ khiến
đối thủ của chúng táo bạo hơn, cũng giống như một địch thủ đáng sợ sẽ
bị những kẻ không hiểu rõ hắn đối mặt một cách tự tin nhất. Vì vậy kẻ
địch hiện giờ có thể khiến một trí tưởng tượng thiếu kinh nghiệm khiếp
sợ; chúng chỉ đáng sợ vì nhìn bề ngoài chúng rất đông, tiếng hò hét rầm
rĩ của chúng đinh tai nhức óc và vũ khí của chúng vung lên trong không
khí có vẻ hăm doạ. Nhưng đến khi chiến đấu thực thụ với một địch thủ
vững như bàn thạch, thì thực chất chúng chẳng phải như mẽ ngoài của
chúng; chúng không có hàng ngũ quy củ để thấy khổ nhục vì bỏ vị trí
chiến đấu khi bị đánh ép mạnh; tháo chạy và tấn công đối với chúng
cũng đều danh dự như nhau, và không chịu nổi thử thách về lòng dũng
cảm; phương thức chiến đấu độc lập của chúng chưa bao giờ để bất kỳ
kẻ nào muốn bỏ chạy thiếu một lý do hợp lý để làm thế. Nói tóm lại,
chúng nghĩ rằng đe doạ các người ở một khoảng cách an toàn là một
cuộc đấu chắc chắn hơn là giáp mặt tay đôi với các người; bằng không
chúng đã xông lên giáp chiến chứ chẳng dậm doạ từ xa thế kia. Như
vậy các người có thể thấy rõ những ấn tượng kinh hoàng chúng gây ra
ban đầu trên thực tế khá là tầm thường, mặc dù đập ngay vào tai vào