Là nhà sử học đề cao tính khách quan của sử liệu, ông đã bước đầu
nêu một số yếu tố ảnh hưởng đến sự chân xác của sử liệu, đó là tình
cảm và trí nhớ. Ông viết: “Những kết luận của tôi đã khiến tôi phải tốn
công ít nhiều vì thiếu sự trùng hợp ngẫu nhiên giữa những lời kể của
các nhân chứng khác nhau về cùng một sự kiện, lúc thì do trí nhớ
không trọn vẹn, lúc thì do quá thiên kiến đối với bên này hoặc bên kia.”
Thucydides nghiên cứu cả những điều kiện tự nhiên, điều kiện vật
chất và chế độ xã hội, coi đó như những yếu tố có ảnh hưởng đến sự
phát triển của lịch sử. Xuyên suốt toàn bộ tác phẩm, vị trí, điều kiện
kinh tế, chính trị, xã hội của mỗi thành bang trong các liên minh đều
được xem xét, phân tích cẩn trọng. Thậm chí, sự cẩn trọng, tỉ mỉ trong
việc xem xét, phân tích các nhân tố tác động đến tiến trình vận động sự
kiện còn được thể hiện khá rõ qua mỗi trận chiến của mỗi bên, nó có
thể là một cơn mưa, một đêm giá buốt, một ngọn núi, dòng sông, dịch
bệnh hay trạng thái tâm lý của quân sĩ…
Là một nhà sử học nghiêm túc, đề cao sử liệu, như một logic tất yếu,
Thucydides không tin vào những lời tiên tri, sấm truyền, bác bỏ sự can
thiệp của thần linh vào hoạt động của con người: “Những lời tiên tri với
nội dung rất khác nhau được những nhà tiên tri thuật lại, và tìm được
những người háo hức lắng nghe trong số những người tranh luận ở
nhóm này hoặc nhóm khác.” Hay khi nói về bệnh dịch hạch ở Athens
(Chương VII, năm thứ hai của cuộc chiến tranh), ông viết: “Một trong
những điều mà họ nhớ ra khi lâm vào cảnh khốn cùng đó là, rất tự
nhiên thôi, lời sấm mà những người già nói rằng đã được truyền từ
trước đó rất lâu: “Một cuộc chiến tranh với người Doris sẽ đến và đi
cùng với nó là cái chết.” Vì thế đã nảy ra một cuộc tranh luận về việc
liệu có phải cái đói mà không phải là “cái chết” là từ được viết trong
câu sấm này hay không; nhưng vào lúc này, dĩ nhiên nó được quyết
định thiên về từ cái chết; vì dân chúng thấy điều họ nhớ lại trùng khớp
với những thống khổ mà họ đang phải chịu. Tuy vậy, tôi lại nghĩ rằng
sau này nếu có khi nào một cuộc chiến tranh Doris khác lại đến với
