, vua của người Lacedaemon, có tiếng là vị vua vừa sáng suốt
vừa ôn hòa, đã bước lên và phát biểu như sau:
“Hỡi dân chúng Lacedaemon, ta sống chưa đủ lâu để trải qua nhiều
cuộc chiến tranh, và ta thấy trong số các người có những người cùng độ
tuổi với ta, những người sẽ không rơi vào sự bất hạnh tầm thường của
việc khao khát chiến tranh vì thiếu kinh nghiệm hay vì tin vào những
lợi ích và sự an toàn của nó. Cuộc chiến này, mà các người đang tranh
luận đó, sẽ là một trong những cuộc chiến có tầm quan trọng bậc nhất,
nếu tỉnh táo xem xét vấn đề. Trong một cuộc tranh đấu giữa người
Peloponnese và các lân bang thì lực lượng của chúng ta và họ có cùng
đặc tính, và lực lượng đó có khả năng di chuyển linh hoạt trên nhiều
mũi khác nhau. Nhưng một cuộc tranh đấu với một tộc dân sống ở vùng
đất xa xôi, lại cực kỳ quen thuộc với biển, và đang trong trạng thái
chuẩn bị cao nhất trên mọi lĩnh vực khác; với tư nhân và cộng đồng đều
thịnh vượng, với chiến thuyền và chiến mã, với bộ binh hạng nặng và
dân số mà không nơi nào ở Hy Lạp sánh bằng, và cuối cùng là một số
khá đông những xứ đồng minh phải cống nạp – điều gì có thể biện hộ
cho việc chúng ta hấp tấp bắt đầu một cuộc chiến như thế? Niềm tin
của chúng ta đặt vào đâu mà lại phải vội vàng làm việc này khi chưa
chuẩn bị? Có phải là ở những chiến thuyền của chúng ta? Về điểm này
chúng ta còn thua kém; trong khi nếu chúng ta rèn luyện để thành đối
thủ của họ, ta phải mất thời gian. Có phải là ở tiền bạc của chúng ta?
Về điểm này chúng ta còn thua kém hơn nhiều. Chúng ta không có tiền
trong kho, mà cũng không sẵn sàng đóng góp từ các quỹ riêng của
chúng ta. Chúng ta có thể tự tin với ưu thế về bộ binh hạng nặng và dân
số của chúng ta, điều sẽ cho phép chúng ta xâm chiếm và tàn phá đất
đai của họ. Nhưng người Athens có nhiều vùng đất đai khác trong đế
chế của họ, và có thể nhập khẩu những gì họ cần bằng đường biển. Lại
nữa, nếu chúng ta định thử phát động một cuộc nổi loạn từ các xứ liên
minh với họ, những xứ này sẽ phải được hậu thuẫn bằng một hạm đội,
