John Collier, học giả người Mỹ từng sống với người da đỏ vào những năm
1520-1530 ở vùng tây nam Mỹ, nói về tinh thần của thổ dân:
“Nếu chúng ta có thể biến tinh thần đó thành của riêng mình, trái đất này sẽ
không bao giờ cạn kiệt sinh lực và hòa bình sẽ tồn tại muôn đời”.
Có lẽ có phần huyền thoại và lãng mạn trong câu nói đó. Nhưng chứng cứ
từ những vị khách châu âu trong các thế kỷ XVI, XVII và XVIII, được
William Brandon − chuyên gia người Mỹ về cuộc sống của thổ dân da đỏ −
tổng kết đã hoàn toàn ủng hộ cho “huyền thoại” đó. Ngay cả khi những điều
bí ẩn đó chưa hoàn chỉnh cũng đã đủ để chúng ta đặt câu hỏi cho thời bấy
giờ và ngày nay về lý do của quá trình hủy diệt các chủng tộc, cũng như
cách trình bày lịch sử theo quan điểm của kẻ đi chinh phạt và những nhà
lãnh đạo của nền văn minh phương Tây.
