Sự suy tàn của Ðế Quốc Tây Phương kéo theo sự tàn tạ của Giáo Hội
Tây Phương. Sau Ðức Nicôla I, không còn giáo hoàng nào đủ mạnh để dẫn
dắt Giáo Hội trong tình thế này. Trong khoảng thời gian từ 858 đến 879,
cuộc ly giáo, hay cắt đứt quan hệ, đã xảy ra giữa các giáo hoàng và các
thượng phụ của Constantinople. Lý do là vì một tham vọng đất đai của Ðức
Giáo Hoàng Nicôla I và sau đó Ðức Thượng Phụ Photius cáo buộc rằng
Giáo Hội Công Giáo Rôma không phải là giáo hội chính thống vì dùng chữ
filioque trong kinh Tin Kính, vì duy trì tín điều về luyện ngục, và các cáo
buộc sai lầm khác. May mắn thay, Ðức Photius đã rút lại các cáo buộc này;
ngài đã hòa giải với vị tân giáo hoàng, và trong thế kỷ thứ mười, đã có sự
bình an tương đối giữa hai Giáo Hội Tây Phương và Ðông Phương. Tuy
nhiên, các vấn đề căn bản không bao giờ được giải quyết, và cuộc đại ly
giáo giữa Ðông và Tây bắt đầu vào năm 1054 là hậu quả buồn thảm của thế
kỷ này.
Vào cuối thế kỷ thứ chín, Hồi Giáo bắt đầu đàn áp Giáo Hội Ðông
Phương, và sự bất ổn chính trị cũng như sự nhu nhược của các giáo hoàng
đã bóp nghẹt Giáo Hội Tây Phương. Giáo sĩ bị kiểm soát bởi nhà cầm
quyền thế tục và rơi vào tình trạng thất học cũng như không trung thành với
lời thề sống độc thân. Hầu hết các đan viện cũng mất tinh thần đạo đức, trở
nên thối nát và xu thời. Sự suy sụp của xã hội Tây Phương và sự tàn tạ của
Giáo Hội xảy ra song song, vì cả hai liên hệ với nhau trong quá nhiều lãnh
vực.
Tuy nhiên, ngay cả lúc đầy khuyết điểm, Thiên Chúa vẫn tiếp tục hoạt
động trong Giáo Hội. Vào cuối thế kỷ thứ chín, hai đan sĩ, Methodius và
Cyril, bắt đầu công cuộc truyền giáo cho người Khazar và người Slav ở
Ðông Âu. Không những các ngài đem lại đức tin Kitô Giáo cho người dân
mà Thánh Cyril còn sáng tác mẫu tự Slavonic để đem lại cho dân tộc này
một ngôn ngữ mới và là một phương tiện mới cho nền văn hóa của họ.
Thế Kỷ Thứ Mười
