Trong các vị thần nghiệm và thụ khải của cuối thời Trung Cổ có
Thánh Jeanne d’Arc (1412-31). Ngay từ khi mười ba tuổi, thánh nữ đã
được nghe tiếng các thiên thần và các thánh mà các vị ấy cho biết sứ vụ của
thánh nữ là giúp vua Charles VII nước Pháp thoát khỏi sự kiềm tỏa của
Anh. Tin rằng thị kiến của Jeanne d’Arc là có thật, nhà vua đã giao cho
thánh nữ một đạo quân để tái chiếm các thành luỹ của Pháp. Trong một
cuộc chiến, thánh nữ bị bắt và bị giáo quyền Anh kết án là lạc giáo và bị
thiêu sống. Hai mươi lăm năm sau, thánh nữ được minh oan, và năm 1920,
ngài được tuyên xưng là thánh. Thánh Jeanne d’Arc quả thật là vị thánh đặc
biệt và ngoại lệ trong thời kỳ xáo trộn.
5. Những Nguyên Do Căn Bản Cuộc Cải Cách Tin Lành
Có những bùng nổ thức tỉnh tâm linh vào cuối thời Trung Cổ, nhưng thảm
kịch dẫn đến cuộc Cải Cách là sự cải tổ và canh tân tâm linh ấy không ảnh
hưởng gì đến dòng sinh lực của Giáo Hội Công Giáo. Từ các giáo hoàng
cho đến thường dân đều có những hành động cản trở sự canh tân. Các giáo
hoàng phải đương đầu với sự phát sinh của chủ nghĩa dân tộc và phải đối
phó với các thái tử, là những người chỉ cho phép Giáo Hội địa phương
được thi hành sự cải tổ với một giá nào đó. Các giáo hoàng buộc phải ký
kết các thoả ước với các quốc gia, và các nhà cầm quyền đạt được nhiều lợi
nhuận trong việc thao túng Giáo Hội. Khi tình hình tài chánh của đức giáo
hoàng ngày càng tệ hại, họ đã nghĩ ra các phương cách gia tăng lợi tức cho
đức giáo hoàng và đã đưa đến các hậu quả thật xấu xa. Trong thời kỳ này,
nhiều nhà cầm quyền thế tục cũng trở nên giám mục hay tu viện trưởng
nhằm kiểm soát Giáo Hội và kiếm lợi tức. Các giáo hoàng tìm cách lấy lại
tài chánh từ các nhà cầm quyền thế tục bằng cách gia tăng tiền thuế nộp
cho đức giáo hoàng về các chức vụ trong giáo hội. Nếu các thái tử muốn
kiểm soát Giáo Hội thì ít nhất họ phải trả một giá nào đó. Thói buôn thần
bán thánh này luôn luôn bị kết án là trái với luân lý. Một số nhà cầm quyền
dân sự mua đến hai ba chức vụ trong Giáo Hội (pluralism) và họ không
màng gì đến việc chăm sóc giáo dân nhưng họ thuê mướn người khác làm
