LỊCH SỬ KHẨN HOANG MIỀN NAM - Trang 19

với hơn 300 bè đảng, xưng là đại vương. Cuộc khởi loạn bị dập tắt, Lý Văn
Quang và đồng bọn bị áp giải về Phước Kiến (bấy giờ, ta ngại rắc rối về
ngoại giao với nhà Thanh).
Năm 1772, chúa Nguyễn suy yếu, Trương Phúc Loan lộng quyền nhưng
quân sĩ Đàng Trong vẫn còn mạnh, 10000 quân ở dinh Bình Khương, Bình
Thuận cùng 300 chiến thuyền hợp với quân ở dinh Long Hồ kéo lên Cao
Miên đánh thắng một trận lớn để cứu vãn tình thế nguy ngập ở Hà Tiên,
cứu Mạc Thiên Tứ khi quân Xiêm chiếm cứ thành này ;
Tình thế ở Đàng Trong trở nên bi đát khi anh em Tây Sơn khởi nghĩa.
Tháng hai năm 1776, Nguyễn Lữ léo vào đất Gia Định. Tháng năm năm
ấy, Nguyễn Lữ rút lui sau khi cướp lấy lúa kho, chở hơn 200 thuyền chạy
về Quy Nhơn. Con số này giúp chúng ta thấy phần nào thành quả của việc
khẩn hoang ở Đồng Nai và Cửu Long.
Một viên cai bộ ở phủ Gia Định là Hiến đức hầu Nguyễn Khoa Thuyên báo
cáo lại những con số cụ thể về lực lượng quân sự và tình hình chánh trị,
kinh tế. Sau đây là vài chi tiết về xứ Đồng Nai :
— Huyện Phước Long (vùng Trấn Biên) có hơn 200 thôn, dân số 8000
người, lệ thuế ruộng hơn 2000 hộc.
Các thuộc Cảnh Dương, Thiên Mụ, Hoàng Lạp có phỏng 40 thôn nậu, dân
số 1000 người phải nạp thuế.
Thuộc Ô Tất gồm phỏng 30 nậu, dân số ước 500.
— Huyện Tân Bình có hơn 350 thôn, số dân hơn 15000 dinh, thuế ruộng
hơn 3000 hộc.
Quy An có hơn 100 thôn, số dân 3000 đinh, ruộng hơn 5000 thửa.
Tam Lạch có hơn 100 thôn, số dân 4000 đinh, ruộng hơn 5000 thửa.
Các trại Bả Canh, Ba Lai, Rạch Kiến, có 100 thôn, dân 4000 đinh, ruộng
hơn 4000 thửa.
— Châu Định Viễn có lối 350 thôn, dân 7000 đinh, ruộng 7000 thửa.
Nhìn con số trên, ta thấy Cửu Khố (còn gọi 9 trường biệt nạp), dành cho
vùng đất ở xa Trấn Biên và Phiên Trấn (sau này là Trấn Định, trở thành
Mỹ Tho), gồm các thuộc :
Cảnh Dương, Thiên Mụ, Hoàng Lạp, Ô Tất (đóng thuế về Phước Long).