LỊCH SỬ KHẨN HOANG MIỀN NAM - Trang 53

gồm Xiêm, Lào, Hán (Việt Nam), Thổ, những đứa trốn tội cũng theo nhiều
lắm. Phải chăng trong số tù nhân bị phát quân lên Cao Miên, đời Minh
Mạng, gồm nhiều người can tội dính líu xa gần tới cuộc khởi loạn của Lê
Văn Khôi, ở Sài Gòn và các tỉnh ?
Đưa kẻ tự xưng là Hoàng Tôn về nước chỉ là một trong những lý do của
quân Xiêm; hành động chính trị này không gây được xúc động tâm lý đáng
kể. Dù sao đi nữa, ta cũng thấy Phi Nhã Chất Tri là kẻ tinh tế và đa mưu.
Tháng giêng năm 1842, chiến thuyền Xiêm đến vùng đảo Phú Quốc, tấn
công để dò xét. Nguyễn Công Trứ, người đã từng dẹp giặc Tàu Ô ở vịnh
Hạ Long thử trổ tài, nhưng bị “sóng gió ngăn trở”.
Bọn Hoàng Tôn đưa 5000 người đến Sách Sô, thành phần toàn người Xiêm
và Lào (người Xiêm có thói bắt dân vùng bị chiếm làm nô lệ, làm lính).
Sách Sô là vị trí quan trọng ở giữa Tiền giang và Hậu giang. Tướng
Nguyễn Tri Phương nhận định rằng Tiền giang là con sông quan trọng ăn
thông giữa trung tâm An Giang, Vĩnh Long và Định Tường, xin đem binh
thuyền bố trí sẵn.
Việc xảy ra nhằm lúc vua Thiệu Trị đang ra Hà Nội để nhận lễ thụ phong
của sứ Tàu.
Tháng 2 quân Xiêm lại tăng cường hải quân, đến gần Cần Vọt (Quảng
Biên, Kampot), ta bố trí giữa tại cửa Hà Tiên (Kim Dữ). Rồi binh thuyền
của Xiêm kéo tới Bạch Mã (Kép) đông đảo hơn với ý định chiếm Lư Khê
(Rạch Vược, phía nam Hà Tiên, bờ biển) và chiếm Tô Môn (cửa Đông Hồ,
bên cạnh núi Tô Châu) để bao vây Hà Tiên. Xiêm kéo mấy vạn binh tràn
vùng kinh Vĩnh Tế, ta chống đỡ không kịp. Cánh quân chánh của Xiêm
đánh từ bờ biển vịnh Xiêm La qua theo đường Hà Tiên, chớ không từ Nam
Vang mà thọc xuống theo sông Tiền giang như mấy lần trước. Trước nguy
cơ ấy, vua Thiệu Trị cho quân lực từ Huế kéo vào tăng cường, cùng với lính
thú từ Quảng Nam, Quảng Ngãi. Đợt tấn công đầu tiên của quân Xiêm bị
chận lại, ở khắp các mặt trận Vĩnh Tế, Tiền giang và Hậu giang. Nhưng
quân Xiêm chưa rút lui, cho củng cố thành lũy, chiếm trọn vùng núi Cô Tô
(Tô Sơn, thuộc dãy Thất Sơn). Tháng năm năm ấy, ta kéo vào chiếm lại
khu Cô Tô mà quân Xiêm vừa xây dựng trên lãnh thổ của ta. Đây là nơi