LỊCH SỬ KHẨN HOANG MIỀN NAM - Trang 96

thọ thì phải mua với giá 10 quan mỗi mẫu và nộp bản đồ (gọi nôm na là
bông đồ) đo đạc chính xác theo phương pháp mới và được quan Thống đốc
chuẩn phê. Như vậy là bất lợi cho dân và cho nhà nước, nhà nước thiếu
nhân viên chuyên về khám đạc (gọi nôm na là họa đồ, kinh lý) để đi khắp
các tỉnh các làng; tiền vốn vẽ bản đồ, tiền in tờ bằng khoán lại cao hơn giá
bán 10 quan mỗi mẫu. Nghị định năm 1878 cho phép dân khẩn đất được
miễn thuế bốn năm đầu tiên nên người nghèo vào đơn xin trưng khẩn quá
nhiều. Nay cứ đặt ra điều kiện dễ dãi, hễ ghi tên vào bộ điền, chịu đóng
thuế là coi như đã làm chủ, nhưng người khẩn đất chỉ được miễn thuế
trong năm đầu mà thôi, năm sau phải đóng đủ. Tờ phúc trình này cũng
khuyến cáo các tham biện chủ tỉnh không nên cấp những lô đất to hơn 20
mẫu, đề phòng nảy sinh ra giai cấp đại điền chủ.
Năm 1885, nhìn chung là ít ai chịu khẩn đất với diện tích rộng hơn 20 mẫu
(đa số dân nghèo đều làm đơn xin trưng khẩn dưới 10 mẫu) vì sợ đóng thuế
không nỗi. Kẻ nào xin khẩn sở đất to là nhắm vào đất tốt để đầu cơ, bán
lại. Từ năm 1882 đến 1885 số đất được dân xin khẩn là 9055 mẫu.
Về công điền, tên tham biện Nicolai đã làm tờ phúc trình dứt khoát để tước
đoạt không cho hương chức làng hưởng quyền hạn rộng như xưa. Nicolai
trình bày :
— Theo nghị định 29/10/1871 và 22/8/1882 hễ phần đất nào không ghi vào
địa bộ với sở hữu chủ rõ rệt thì phải theo quy chế đất công thổ. Trước khi
người Pháp đến, hương chức làng có quyền đối với đất hoang trong địa
phận họ cai trị, quan Bố chánh chỉ can thiệp khi đất ấy đã có người canh
tác nhưng người ấy không đóng thuế hoặc đóng thuế ít so với diện tích.
Hương chức làng ngày xưa được quyền gọi dân tới khẩn, bắt buộc họ làm
đơn, vẽ bản đồ sơ sài rồi chịu thuế.
Nicolai nhắc lại những nguyên tắc của nghị định 1871 :
— Đất hoan, chưa vô bộ, chỉ có quan Thống đốc Nam kỳ mới được phép
cho trưng khẩn, bán hoặc đổi.
— Chỉ có tham biện chủ tỉnh, thừa ủy quyền của Thống đốc Nam kỳ mới
được phép quy định ranh giới công thổ.
— Đất nào có chủ thời đàng cựu, nhưng sau ba tháng truyền rao trên Công