triển vọng lớn trong việc tìm hiểu các nền văn hóa tiền sử từng tồn tại trên
đất nước ta. Chỉ tính riêng Côn Lôn đã có 24 bãi biển lớn nhỏ. Tất cả
những tiềm năng đó khiến Côn Đảo có khả năng hiện thực trở thành một
trong những hòn đảo du lịch nổi tiếng, không thua kém các hòn đảo du lịch
nổi tiếng khác trên thế giới. Nhưng chế độ thực dân cũ và mới, hơn một thế
kỷ qua Côn Đảo đã trở thành một nhà tù, hơn nữa tại là một nhà tù dã man
nhất, chất chồng những tội ác “trời không dung, đất không tha” của chủ
nghĩa đế quốc.
Trước ngày giải phóng, những di vật khảo cổ học phát hiện được một
cách lẻ tẻ, ngẫu nhiên. . . lưu trữ tại các bảo tàng đã gợi ý cho ta thấy: vào
giai đoạn hậu kỳ thời đá mới - cách đây trên dưới 4.000 năm, lớp cư dân
đầu tiên đã có mặt tại quần đảo Côn Lôn. Họ biết làm nông nghiệp dùng
cuốc kết hợp với thu lượm hải sản, săn bắt, đánh cá. Sau đó, họ đã biết
nghề luyện kim đồng và sắt. Tuy chưa có được những cuộc khai quật quy
mô, nhưng qua nghiên cứu so sánh các di vật ngẫu nhiên tìm được ta nhận
biết được mối quan hệ khăng khít giữa văn hoá vật chất của cơ dân Côn
Đảo thời tiền sử với khối cư dân cùng thời ở lưu vực sông Đồng Nai, ở
duyên hải Đông Nam Bộ ngày nay.
Từ thập niên 80 thế kỷ XX, công cuộc tìm kiếm và thăm dò khảo cổ học
bắt đầu được tiến hành tích cực do nỗ lực của các bảo tàng địa phương và
Trung ương, của các cơ quan khảo cổ học, sử học ở Trung ương. Việc
nghiên cứu tiền sử ở quần đảo đã có những tiến mới, vững chắc: nhiều cuộc
thám sát được tiến hành có hệ thống tại các đảo lớn (Côn Lôn, Hòn Bảy
Cạnh, Hòn Bà và Hòn Cau). Đã phát hiện: di tích cư trú lớn như làng cổ
Hòn Cau (diện tích ước 8.000 m2), những mộ táng ở Hòn Bảy Cạnh, dấu
vết nơi cư trú của người tiền sử ở Hòn Bà, đã khảo sát lại địa điểm khảo cổ
học ở đảo Côn Lôn lớn (di chỉ Hàng Dương). Chủ nhân của các di tích
khảo cổ này đều đã biết luyện đồng, sắt.
Quan trọng nhất, đáng kể nhất là cuộc khai quật khảo cổ ở đảo Hòn Cau
- một trong 4 hòn đảo lớn của quần đảo. Qua phân tích những hiện vật khảo
cổ phong phú ở làng cổ Hòn Cau trong đợt khai quật khá quy mô trên một
