Nhà bếp, anh Bình ở Nhà Đèn đã làm ra những cây đàn đầu tiên, mở ra một
thời kỳ biểu diễn ca khúc có nhạc đệm. Hộp đàn được cuốn từ tôn thùng
cầu, cần đàn cũng là gỗ thùng cầu dây đàn, phím đàn đều từ những mảnh
dây điện các loại mặt đàn là những mảnh da kiếm được. Tiếng đàn đầu tiên
cất lên trong đêm làm xao xuyến bao tâm hồn bị đày đọa nơi ngục tối. Cây
đàn của các anh được chuyền tay qua nhiều khám, bị bọn gác dang tức tối
đập nát, nhưng nhiều cây đàn khác lại ra đời.
Tiếp sau Nhà bếp, Nhà Đèn, nhiều cây đàn đã xuất hiện ở Bản Chế, Nhà
Thương, Sở rẫy An Hải, Chuồng Bò. Nhà Thương có cả ghita và
măngđôlin. Nhạc sĩ Nguyễn Sáng đã tham gia tổ chức một dàn nhạc phối
âm phối khí để hòa tấu một vài bản nhạc. Nhiều nhạc cụ làm giả, nhạc công
phối âm bằng miệng.
Chủ sở Nhà Thương Pêtrônali và bác sĩ Giăng Sác (Jean Charles) rất
thích thú khi được xem dàn nhạc biểu diễn. Nhạc sĩ Nguyễn Sáng mở lớp
ký âm, bồi dưỡng cho những người có năng khiếu âm nhạc ở các khám.
Một số con em các giám thị có cảm tình cũng được anh dạy nhạc. Hoạt
động âm nhạc, văn nghệ trong thời kỳ này không chỉ dừng lại trong phạm
vi giải trì hoặc tập hợp lực lượng và tranh thủ gác ngục mà đã phát triển tới
một bước cao hơn.
Như một nhu cầu không thể thiếu được của đời sống tinh thần, văn nghệ,
âm nhạc đã đi vào sinh hoạt của tù nhân từ lĩnh vực thưởng thức nghệ thuật
đến sáng tác, biểu diễn. Tình yêu quê hương đất nước, tình đồng chí, tình
nhân loại, tình bạn tù cùng với lòng căm thù thực dân, đế quốc đã qua
những bài thơ, bản nhạc mà đi vào tâm hồn người tù, biến thành niềm tin
vào thắng lợi, thành ý chí đấu tranh với kẻ thù. Văn nghệ, âm nhạc còn tiếp
tục gắn bó với mỗi bước đấu tranh và trưởng thành của tù nhân.
Phong trào “Đời sống mới” và công tác địch vận, giao liên phong trào
“Đời sống mới” với nội dung thực hiện nếp sống văn minh, vệ sinh, ngăn
nắp, giờ nào việc ấy, bỏ nói tục, chửi thề do Liên đoàn tù nhân phát động
được toàn thể tù nhân hưởng ứng sôi nổi.
