III - PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CỦA GIAI
CẤP CÔNG NHÂN VÀ CÁC TRÀO LƯU XÃ
HỘI CHỦ NGHĨA TRƯỚC MÁC
1. Tình cảnh giai cấp công nhân
Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản đã nâng cao rõ rệt mức sản xuất
trên thế giới. Các trung tâm công thương nghiệp sầm uất mọc lên với
những bến cảng tấp nập, các thành phố đồ sộ, các đường giao thông thủy
bộ chằng chịt và các phương tiện thông tin liên lạc hiện đại. Nhưng cùng
với sự phát triển đó, cảnh tương phản giữa tư sản và công nhân ngày càng
bộc lộ rõ rệt. Ở hầu khắp các nước, công nhân lâm vào tình trạng vô cùng
khổ cực.
Lấy nước Anh là nơi có nên công nghiệp phát triển nhất làm ví dụ.
Ngày lao động kéo dài tới 16-18 giờ. Số công nhân lớn tuổi chỉ chiếm
chừng 30%, còn lại là những công nhân chưa đến tuổi trưởng thành. Tiền
lương của công nhân, phụ nữ và trẻ em rẻ mạt hơn lương đàn ông. Trong
hai mươi năm từ 1815- 1835, tiền lương thực tế giảm sút ba lần. Điều kiện
ăn ở vệ sinh rất thấp kém.
Đằng sau bộ mặt lộng lẫy của chủ nghĩa tư bản, toàn bộ sự thực về đời
sống công nhân đã được Ăngghen vạch ra một cách chân thực và sinh động
trong tác phẩm nổi tiếng “Tình cảnh của giai cấp lao động ở Anh”. Sự bóc
lột tàn khốc của chủ nghĩa tư bản làm cho hố ngăn cách giữa giai cấp tư sản
và giai cấp công nhân ngày càng sâu sắc và mâu thuẫn xã hội trở nên gay
gắt. Cuộc đấu tranh giai cấp giữa tư sản và vô sản là điều không thể tránh
khỏi.
2. Chủ nghĩa xã hội không tưởng nửa đầu thế kỷ XIX
Tình trạng khổ cực của quần chúng được phản ánh phần nào vào ý
thức của một số nhân vật tiến bộ trong giai cấp có của. Họ nhận thức được
