họ có thể tiếp tục canh tác hoặc bị đuổi ra khỏi mảnh ruộng. Mức địa tô
được quy định tuy không thay đổi, nhưng họ phải trả thêm nhiều món phụ
thu khác rất nặng nề. Khi nào muốn tăng thêm thời hạn canh tác hoặc
truyền ruộng lại cho con cháu, người tá điền phải nộp một món tiền rất lớn,
mức độ là do địa chủ quyết định. Họ còn phải đóng nhiều thứ thuế như thuế
xay lúa, thuế đồng cỏ, thuế rừng và nhiều nghĩa vụ, tạp dịch khác. Nhiều tá
điền bị buộc phải bỏ ruộng đất đi lang thang hoặc chịu làm người cấy rẽ
ngắn hạn, phải chấp nhận mọi điều kiện của địa chủ. Vì vậy, trừ một số tá
điền làm ăn khá giả, còn đại đa số là nghèo khổ, lao động vất vả mà không
đủ ăn. Họ trở thành bộ phận kiên quyết và lực lượng chủ yếu trong cuộc
cách mạng chống phong kiến.
Tầng lớp nông dân tự do có mảnh ruộng nhỏ bé riêng, không hoàn
toàn lệ thuộc vào địa chủ. Trừ một số ít trở nên giàu có, còn phần lớn làm
ăn vất vả, khó khăn và bị đe dọa phá sản, thậm chí trở thành tá điền. Vì vậy,
tầng lớp nông dân tự do cũng rất bất mãn với chế độ phong kiến, muốn xác
lập quyền tư hữu ruộng đất hoàn toàn thuộc về mình, tránh khỏi sự đe dọa
cướp đất của bọn quý tộc địa chủ.
Bộ phận cùng cực nhất trong nông thôn Anh là những người cố nông
chiếm khoảng 40 vạn. Họ hoàn toàn không có đất, buộc phải đi làm thuê
trở thành công nhân nông nghiệp hoặc công nhân trong các công trường thủ
công. Họ chịu hai tầng áp bức của quý tộc phong kiến và tư sản. Cuộc đời
của họ theo hình ảnh của một nhà văn đương thời, là “sự luân phiên giữa
đấu tranh và khổ nhục không ngừng”. Cho nên, họ nêu lên những khẩu hiệu
cương quyết: “Hãy giết sạch bọn quý tộc và tiêu diệt hết bọn nhà giàu”. Họ
là nạn nhân của những vụ rào đất, đuổi nhà, phải đi lang thang đây đó, sống
trong cánh tối tăm và đói khổ. Do đó, họ có thái độ kiên quyết và đóng một
vai trò đáng kể trong những cuộc khởi nghĩa nông dân suốt thế kỷ XVI -
đầu thế kỷ XVII và trong cuộc cách mạng sau này.
3. Tiền đề tư tưởng của cuộc cách mạng
