thần cần phải theo đuổi. Đặc biệt đối với các thiền sư thì bút tích do
thầy mình viết để lại (gọi là bokuseki = mặc tích) - nhất là "ấn khả
trạng" (giấy chứng nhận đạt được trình độ thầy cấp cho học trò) - là
một vật hết sức quan trọng. Những thiền sư Trung Quốc sang Nhật
truyền giáo như Lan Khê Đạo Long (1213-78) và Nhất Sơn Nhất Ninh
viết chữ rất đẹp, thế nhưng, trong thời kỳ cuối của Mạc phủ Kamakura
bước qua giai đoạn đầu Mạc phủ Muromachi, trong số các thiền sư
Nhật Bản, cũng thấy xuất hiện nhiều người có nét bút tinh xảo, ví dụ
Muusô Soseki (Mộng Song Sơ Thạch), Kokan Shiren (Hổ Quan Sư
Luyện), Shuuhô Myôchô (Tông Phong Diệu Siêu). Nhìn chữ họ viết,
có thể suy đoán là họ chịu ảnh hưởng của thư phong Hoàng Đình Kiên
(1045-1105) và Trương Tức Chi (1186-1266), hai văn nhân Bắc Tống.
Trước hay sau một chút khoảng thời gian các nhân vật nói trên
hoạt động, nhiều lưu học tăng như Sesson Yuubai (Tuyết Thôn Hữu
Mai) và Jakushitsu Genkô (Tịch Thất Nguyên Quang) cũng từ Trung
Quốc trở về. Họ truyền bá thư pháp của một văn nhân bên đó là Triệu
Mạnh Phủ (tự Tử Ngang, 1254-1322), người từng giao du thân thiết
với cao tăng đời Nguyên là Trung Phong Minh Bản (1263-1323). Đặc
biệt có giai thoại kể rằng khi vào đất Nguyên, có lần Sesson Yuubai
được cơ hội diện kiến Triệu Mạnh Phủ và đã biểu diễn lối viết kiểu Lý
Ung làm cho ông ta phải kinh ngạc. Thế nhưng đến thời nhà Minh thì
sự đi lại giữa Trung Quốc và Nhật Bản trở nên khó khăn. Ở Nhật
người ta mới chọn một giải pháp chiết trung là tạo ra một thư phong
vừa chịu ảnh hưởng của cách viết Thiền Tông (Zenshuu- yô = Thiền
Tông-dạng) vừa nhận ảnh hưởng cách viết bản xứ (Wa-yô = Hòa-
dạng). Đó là "lối viết Gozan" hay Gozan-yô (Ngũ Sơn - dạng). Những
thư gia giỏi về lối này có Gidô Shuushin (Nghĩa Đường Chu Tín),
Zekkai Chuushin (Tuyệt Hải Trung Tân), Chuuhô Chuushô (Trọng
Phương Trung Chính). Chuushô là người có được cơ hội nhập Minh.
Về ông, có giai thoại là nhờ viết chữ đẹp nên đã được người Trung
Quốc mời viết chữ kiểu để đúc đồng tiền Vĩnh Lạc Thông Bảo.
*Tạo vườn (tác đình = sakutei)
