quần chúng tiếp thu rộng rãi. Kể từ thời ấy trở đi giữa Phật giáo và
Nho giáo cũng như trong nội bộ Phật giáo đã có những cuộc tranh
luận về nhiều vấn đề, chúng nhờ sức của ngành xuất bản mà trở nên
sống động hơn. Mặt khác, trong giai tầng võ sĩ, đã thấy xuất hiện
những người nghèo khó, nền kinh tế của mạc phủ và các phiên trấn
cũng bắt đầu lâm vào cảnh thiếu trước hụt sau.
*Việc Ẩn Nguyên đến Nhật và tông Hoàng Bá thành hình
Trong khoảng thời gian này, các tăng Trung Quốc đến Nhật Bản
hết người này đến người khác. Trong đó đáng kể Nhất là hai tăng phái
Lâm Tế, Đạo Giả Siêu Nguyên (Dôsha Chôgen, ? - 1660, đến Nhật
năm và về nước năm 1658) và Ẩn Nguyên Long Kỳ, cũng như tăng
Tào Động tên Tâm Việt Hưng Trù (Shin.etsu Kôchuu, 1639-1695, đến
Nhật 1677). Bối cảnh của những chuyến đi ấy là việc người Mãn
Thanh đã tiến chiếm trung nguyên và tiêu diệt nhà Minh (1644). Ẩn
Nguyên đến Nhật dường như cũng là một chuyến đi nằm trong sách
lược ngoại giao của di thần nhà Minh là Trịnh Thành Công (Đài
Loan), với hy vọng nhận được sự hổ trợ từ phía Nhật Bản.
Những tăng nhân này đã đem thiền đời Minh với nghi thức tu
hành hoàn toàn khác lạ đến với nước Nhật. Không những nó đã gieo
được một sự kích thích cho Thiền Tông Nhật Bản lúc ấy đang trầm trệ
trong lối tu mật tham mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến văn hóa Nhật
Bản thời ấy nói chung.
*Tăng "độ lai" từ Trung Quốc và sanbukushi (tam phúc tự)
Nagasaki là một thành phố đông người Hoa ở. Từ khi có chế độ
terauke bắt nguồn từ đạo luật của mạc phủ bắt mỗi người dân phải
đăng ký làm đàn việt (đàn na) ở một ngôi chùa thì người Hoa cũng có
nhu cầu lập ra những ngôi chùa đàn việt hay dannaji (đàn na tự) nơi
mình sinh sống để trực thuộc vào nó. Do đó mới xuất hiện cái tên
sanbukushi (ba ngôi chùa có chữ phúc) để chỉ Tômeizan Kôfukuji
(Đông Minh Sơn Hưng Phúc Tự (do tăng Shin.en tức Tâm Viên khai
sơn và dựng lên năm 1620), Bunshizan Fukusaiji (Phần Tử Sơn Phúc
Tế Tự do tăng Kakkai tức Giác Hải khai sơn và lập ra năm 1628) và
