Lần đầu tiên trong lịch sử chống xâm lăng của dân tộc, và cũng là
lần duy nhất phá căn cứ giặc trên đất giặc đã xuất hiện vào thời Lý. Tư
tưởng chủ động chiến lược "tiên phát chế nhân" là sản phẩm độc đáo của tư
duy quân sự nước ta gắn liền với tên tuổi nhà quân sự kiệt xuất Lý Thường
Kiệt.
4. Tư tưởng phòng ngư chiến lược, phản công chiến lược
Phòng ngự chiến lược và phản công chiến lược không phải là tư
tưởng quân sự mới xuất hiện vào thời Lý. Tư tưởng này đã xuất hiện từ
trước cùng với sự ra đời tổ chức lực lượng vũ trang, quốc phòng của nhà
nước độc lập, tự chủ, thể hiện rõ trong chống giặc Tống thời Tiền Lê, thế
kỷ X. Điều cần nói ở đây là vào thời Lý, tư tưởng này đã được kế thừa và
phát triển ở trình độ cao hơn và biểu hiện phong phú, mãnh liệt, sắc nhọn
hơn trong phòng chống giặc ở sông Như Nguyệt (sông Cầu).
Triệt phá căn cứ Ung Châu và các trại của quân Tống ở sát biên
giới, Lý Thường Kiệt đã "bẻ được mũi nhọn" của giặc. Tám ngày sau, vào
ngày 9-3-1076, vua Tống hạ lệnh đánh Đại Việt. Cũng liền sau khi hạ được
thành Ung Châu, Lý Thường Kiệt rút quân về chuẩn bị chống giặc. Nhà
Tống quyết đánh chiếm Đại Việt bằng mọi giá. Nhưng chúng có đánh
chiếm được hay không, không phải do một mình chúng định đoạt. Quân
dân Đại Việt thời Lý dưới quyền chỉ huy của Lý Thường Kiệt quyết tâm
chống giặc, bảo vệ độc lập của Tổ quốc.
Tiến hành xâm lược lần này, nhà Tống huy động khoảng 10 vạn
quân chiến đấu gồm bộ binh, kỵ binh, 20 vạn phu vận chuyển, 1 vạn ngựa.
Trong số quân trên có 45 nghìn quân tinh nhuệ từng chinh chiến với Liêu -
Hạ ở phía Bắc điều về chia làm 9 đạo do 9 tướng chỉ huy. Còn lại là quân
mới mộ ở các lộ Hà Bắc, Kinh Đông và các khe động vùng biên giới. Vua
Tống cử Quách Quỳ - một võ tướng từng giúp Phạm Trọng Yếm đánh Hạ
