Nguyễn Trãi, thời Trần, nước Đại Việt đã có trên 7 triệu đinh nam (?). Bấy
giờ, do nhu cầu quản lý nhân đinh để tuyển quân, bắt phu và thu thuế, triều
đình nhà Trần đã lập sổ hộ tịch. Tuy rằng, sử sách xưa ghi chép không cụ
thể về dân số Đại Việt là bao nhiêu, nhưng có thể đoán rằng dân số nước ta
thời Trần có khoảng 6 -7 triệu.
Theo sử cũ, Đại Việt là một xứ sở phồn thịnh. Đó là một nước mà từ
sớm đã thu hút nhiều thương gia ngoại quốc; như sách Tiền Hán thư chép:
"Đất Việt ở gần biển, có nhiều tê, voi, đồi mồi, ngọc châu, ngọc ký, vàng,
đồng, hoa quả, vải. Người Trung Quốc đi lại buôn bán phần nhiều trở nên
giàu có"
3
. Sách An Nam chí của Cao Hùng Trưng cũng viết: "Ở đó ruộng
màu mỡ, cấy lúa trồng dâu và chăn nuôi đều thích nghi cả... Muối thì trắng
như tuyết, cánh chim sả thì đỏ tía đẹp mắt. Vàng thì có sẵn ở châu Phú
Lương và Quảng Uyên. Hạt trai sáng thì có sẵn ở các xứ Vĩnh An và Vân
Đồn. Còn san hô và đồi mồi thì sẵn ở trong biển"
4
. Sách Lịch triều hiến
chương loại chí cho biết: “Nước Đại Việt là nơi đô hội ở phương Nam;
ruộng cấy lúa tốt, đất trồng dâu tốt, núi sẵn vàng bạc, biển sẵn châu ngọc,
người ở đâu đến làm ăn buôn bán cũng làm giàu được cả"
5
.
Một đất nước giàu đẹp lại nằm ở vị trí địa lý quan trọng thì không
thể tránh khỏi con mắt nhòm ngó đầy tham vọng của những thế lực bành
trướng xâm lược ở sát nách qua thế kỷ này đến thế kỷ khác. Kinh nghiệm
lịch sử hơn một nghìn năm trước đã được Phan Huy Chú khái quát như sau:
"Cái tiếng phong phú ấy đồn đi xa nên Trung Quốc lúc nào cũng nghĩ cách
chiếm lấy nước mình, đặt ra làm quận huyện để cai trị từ lâu rồi. Lúc chưa
lấy được thì nghĩ cách để lấy, lúc đã lấy được thì không chịu bỏ ra nữa"
6
.
Tham vọng xâm lược Đại Việt của các thế lực phong kiến phương
Bắc không bao giờ dứt. Triều đại này, thế kỷ này chúng bị đánh bại thì triều
đại sau, thế kỷ sau lại nuôi tham vọng xâm lược lớn. Nhà Tống đã hai lần
tiến hành chiến tranh để thôn tính nước ta (thế kỷ X và XI). Thế kỷ XIII,
quân Mông - Nguyên ba lần xâm lăng Đại Việt Chúng đã gây nên những
cuộc chiến tranh xâm lược tàn khốc, hao binh, tổn tướng, hy vọng mở
