chủ và đồng thời để tăng cường lực lượng quốc phòng, sẵn sàng ứng phó
với nguy cơ xâm lược của nước ngoài, chính quyền nhà Trần đặc biệt quan
tâm đến việc xây dựng lực lượng vũ trang của mình. Lực lượng vũ trang đó
gồm có quân triều đình, quân địa phương các lộ, phủ, gia binh của các
vương hầu và dân binh, hương binh các làng xã. Lực lượng vũ trang thời
Trần đã đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ vương quyền và đã lập
nhiều chiến công rực rớ trong công cuộc đánh giặc, giữ nước.
c) Những thành tựu trên lĩnh vực phát triển kinh tế
Sau khi thiết lập vương quyền, nhà Trần chăm lo xây dựng và phát
triển kinh tế. Công cuộc xây dựng đất nước ngày một quy mô, có nhiều
thành tựu, đặt nền tảng vững chắc và toàn diện cho sự phát triển quốc gia
phong kiến dân tộc. Nước Đại Việt thời Trần đã trở thành một quốc gia văn
minh, thịnh vượng nổi tiếng trong vùng Đông Nam Á.
Chính quyền phong kiến coi trọng nghề nông và đề ra nhiều chính
sách chăm lo phát triển nông nghiệp. Sức sản xuất vì thế được phục hồi
nhanh chóng và tiếp tục phát triển. Sức lao động và sức kéo trong nông
nghiệp được nhà nước bảo vệ. Nông dân có ruộng công, xóm làng yên vui.
Quân lính được thay phiên về tham gia sản xuất theo chính sách "ngụ binh
ư nông".
Đồng ruộng và thôn xóm mở rộng bởi những công trình khai hoang
của tư nhân và của nhà nước. Quy mô của công trình khẩn hoang và thủy
lợi ngày một lớn. Năm 1248, triều Trần ra lệnh cho các lộ đắp đê từ đầu
nguồn đến bờ biển gọi là đê quai vạc. Hệ thống đê điều dọc sông Hồng và
các sông lớn ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ khá hoàn chỉnh. Chức hà đê chánh
và phó sứ được đặt để quản lý và trông coi đê điều. Nhiều kênh ngòi được
đào mới và khơi sâu thêm.
Nhà nước khuyến khích khai phá đất hoang lập các trang trại lớn, vì
thế các khu định cư và các vùng đất canh tác mới xuất hiện. Ở các lộ, chức
đồn điền chánh và phó sứ được đặt để quản lý, đôn đốc việc khẩn hoang.
Năm 1266, nhà vua xuống chiếu cho phép các vương hầu, công chúa, phò
