nghĩa yêu nước và chủ nghĩa anh hùng thời Trần. Niềm kiêu hãnh với chiến
công thắng giặc Mông - Nguyên cũng in đậm trong thơ văn của Trần Nhân
Tông, Phạm Ngũ Lão, Phạm Sư Mạnh, Nguyễn Trung Ngạn... Bấy giờ chữ
Nôm bắt đầu được phổ biến và vận dụng trong sáng tác văn học. Đó cũng
là một thành tựu văn hóa tiêu biểu.
Dưới thời Trần, công việc biên soạn lịch sử dân tộc bắt đầu phát
triển. Quốc sử viện được thành lập phụ trách ghi chép lịch sử các triều đại.
Nhiều nhà sử học nổi tiếng mà tiêu biểu là sử gia Lê Văn Hưu với bộ Đại
Việt sử ký gồm 80 quyển, đã đặt nền móng cho sử học nước nhà. Yếu tố văn
hóa này có tác động rất lớn đối với các tướng lĩnh, quân sĩ cũng như tinh
thần yêu nước của các tầng lớp nhân dân. Những chiến công lẫy lừng,
những lời nói đanh thép của Trần Thủ Độ, Trần Quốc Tuấn, Trần Bình
Trọng, Đỗ Khắc Chung... được phản ánh trong sử sách là biểu hiện chủ
nghĩa yêu nước, khí phách dân tộc, nó có ý nghĩa khích lệ lớn lao tinh thần
dân tộc trong mọi tầng lớp xã hội.
Bên cạnh nền văn hóa cung đình, trong xã hội còn có một nền văn
hóa dân gian đa dạng và phong phú. Trong nông thôn Đại Việt, người nông
dân công xã vẫn bảo lưu những phong tục tập quán cổ truyền, vẫn duy trì
quan hệ cộng đồng chặt chẽ, sớm kết hợp tình làng nghĩa xóm với ý thức
quốc gia dân tộc, gắn nước với làng. Các lễ hội truyền thống rất thịnh hành,
đượm tinh thần thượng võ như bơi thuyền, đánh gậy, đánh phết, đánh đu,
cướp cù, v.v..Các lễ hội thường gắn liền với việc đề cao tinh thần yêu nước,
truyền thống đánh giặc giữ nước và suy tôn các anh hùng dân tộc. Điều đó
tạo nên những yếu tố thuận lợi để nhà nước huy động nhân lực, vật lực cho
quân đội, cho chiến tranh; đồng thời yếu tố văn hóa truyền thống đó cũng
làm tăng thêm sức mạnh tinh thần cho những người lính vốn xuất thân từ
các cộng đồng làng xã.
Cũng như trên lĩnh vực kinh tế, trên phương diện văn hóa, tư tưởng,
Đại Việt đã đạt được những thành tựu đáng kể. Nhân dân ta đã phát huy
những tinh hoa và giá trị của nền văn hóa cổ truyền, tiếp thu có lựa chọn
những yếu tố tích cực từ bên ngoài để xây dựng nên một nền văn hóa tiến
