nông dân. Triều đình thực hiện chính sách "ngụ binh ư nông", nhằm gắn
liền giữa việc binh và việc nông, xây dựng lực lượng vũ trang nằm trong
nhân dân, gắn liền với sản xuất. Nhà vua có những biện pháp tích cực và
kiên quyết nhằm ngăn chặn nạn giết trộm trâu bò, bảo vệ sức kéo cho nông
nghiệp. Nhà nước quan tâm đến khai hoang, mở rộng diện tích canh tác,
đắp đê phòng lụt, khắc phục tình trạng dân phiêu tán để ổn định dân cư,
phát triển nông nghiệp, củng cố cơ sở vật chất và cơ sở xã hội cho chính
quyền phong kiến, đồng thời có tác dụng nâng cao đời sống dân sinh.
Chính sách "khoan thư sức dân" còn thể hiện trên lĩnh vực địa tô và
thuế khóa. Một chế độ thuế khóa không quá nặng nề đã tạo nên không khí
lành mạnh, góp phần hòa hoãn mâu thuẫn xã hội. Các vua Trần Thái Tông,
Trần Thánh Tông và Trần Nhân Tông cũng như Trần Quốc Tuấn đều gắn
bó với sự nghiệp kháng chiến chống Mông - Nguyên, nên họ rất hiểu và
thông cảm với dân tình, biết được công lao to lớn của nhân dân đối với
cuộc kháng chiến. Chính vì thế mà sau khi chiến tranh kết thúc, việc trước
hết phải nghĩ đến là giảm miễn thuế để củng cố sức dân. Tư tưởng đó thể
hiện mãnh liệt nhất ở Trần Quốc Tuấn. Sau chiến thắng chống Nguyên, Vua
Trần Nhân Tông có ý định xây lại thành Thăng Long cho nguy nga lộng
lẫy. Trần Quốc Tuấn đã can vua và nói rằng: "Việc sửa thành Thăng Long
không cần kíp lắm. Việc cần kíp của triều đình phải làm ngay không chậm
trễ là úy lạo nhân dân. Hơn bốn năm qua, giặc sang đánh phá, từ nơi rừng
núi đến ruộng đồng bị tàn phá hầu hết. Vậy mà nhân dân vẫn một lòng
hướng về triều đình, xuất tài xuất lực đi lính đóng thuế, làm nên một lực
lượng mạnh cho triều đình chống giặc. Nay nhà vua trở về yên ổn, việc
phải làm trước hết là phải chú ý ngay những nơi nào bị tàn phá. Tùy tình
hình nặng nhẹ mà cứu tế những nơi bị tàn phá nặng có thể miễn thuế trong
mấy năm, có như thế nhân dân mới nức lòng, càng quy hướng về triều đình
hơn nữa. Người xưa nói "chúng chí thành thành", ý chí của quần chúng là
bức thành kiên cố, đó mới là cái cần sửa chữa ngay. Xin nhà vua xét kỹ"
34
.
Vua Trần Nhân Tông cho đó là tư tưởng đúng, nên đã tạm đình chỉ xây
thành Thăng Long và ra lệnh miễn tô thuế cho nhân dân trong ba năm.
