cả các đinh tráng. Mọi đinh nam đến tuổi trưởng thành đều có nghĩa vụ
binh dịch, hoặc tham gia quân thường trực, hoặc là lính dự bị, hoặc đã được
ghi tên trong sổ quân, lúc cần, Nhà nước có thể "chiếu sổ gọi ra làm lính".
Sử gia Phan Huy Chú viết: "Đại ước người trúng tuyển thì sung vào quân
ngũ, người hạng kém thì biên vào sổ, có việc mới gọi ra, niên hạn mau
chóng có lẽ không nhất định"
37
. Hằng năm, chính quyền "tuyển người khỏe
mạnh sung vào quân ngũ" theo yêu cầu, số còn lại ở nhà sản xuất tham gia
dân binh, sẵn sàng nhập ngũ khi cần thiết. Như vậy, ngoài những quy định
về quân chia phiên, chính sách "ngụ binh ư nông" còn gồm cả những quy
định về quân biên sổ.
Chính sách "ngụ binh ư nông" với chế độ chia phiên và luân phiên
tại ngũ hay trở về sản xuất cùng với chế độ "quân biên sổ" nói trên là một
quốc sách quan trọng của Nhà nước Đại Việt phù hợp hoàn cảnh đất nước,
với yêu cầu dựng nước và giữ nước. Với chính sách này, trong nước có số
quân thường trực cần thiết, đồng thời lại có sẵn số quân dự bị đông đảo
trong các làng xã, sẵn sàng được động viên khi có chiến tranh. Đó thực sự
là một quốc sách hàm chứa một nội dung tư tưởng tiến bộ nhằm giải quyết
tốt nhân lực xây dựng đất nước và củng cố lực lượng quân sự, kết hợp giữa
kinh tế và quốc phòng, đã đưa lại một hiệu lực quốc phòng mạnh mẽ.
Chính sách trên có một số ưu điểm nổi bật như:
- Quản lý tốt nhân đinh: tất cả những đinh nam từ 18 tuổi trở lên,
khỏe mạnh, đều được phân loại và ghi tên vào sổ quân, đều phải thi hành
nghĩa vụ binh dịch.
- Các đinh tráng đều được huấn luyện quân sự, hiểu biết những kiến
thức tối thiểu về võ nghệ, phát huy truyền thống thượng võ của người Việt.
- Thời bình, một bộ phận nhất định quân thường trực tại ngũ, còn
phần lớn đinh tráng là quân dự bị, khi cần có thể huy động ngay và ai nấy
đều biết rõ tổ chức biên chế quân ngũ của mình.
- Thay phiên về làm ruộng, thực hiện bình đẳng về nghĩa vụ binh
dịch, lại giảm bớt được chi phí quốc phòng, thực hiện cân đối giữa lực
