binh cường" và luôn gắn chặt giữa xây dựng kinh tế với mục tiêu quốc
phòng. Với một quốc gia nông nghiệp, một dân tộc có truyền thống cấy lúa
nước, nhà Trần đặc biệt khuyến nông bằng nhiều biện pháp, đồng thời coi
trọng phát triển công, thương nghiệp. Ở trình độ phát triển của xã hội vào
thế kỷ XIII, nhu cầu của nhân dân và quân lính không chỉ ăn no đã đủ để
thắng giặc, yêu cầu dựng nước và giữ nước còn đòi hỏi nhiều thứ mà cả
nông nghiệp, công thương nghiệp và giao thông vận tải mới đáp ứng được.
Các vua Trần thường ra chiếu khuyến nông, bảo vệ sức kéo nông nghiệp,
phát triển các nghề thủ công, mở mang chợ búa, nạo vét sông kênh, đắp đê
chống lụt từ đầu nguồn đến bãi biển.., tạo nên những điều kiện thuận lợi
cho hoạt động quân sự. Như vậy, quan tâm khuyến khích nông nghiệp, phát
triển công thương nghiệp, mở mang giao thông vận tải ngay trong thời bình
đều kết hợp chặt chẽ với quốc phòng, hướng về quốc phòng. Điều đó đã trở
thành tư tưởng chỉ đạo, một chủ trương lớn mang tính chiến lược trong kế
sách giữ nước thời Trần.
Trong mối quan hệ quốc tế, mà trước hết là đối với các lân bang,
Nhà nước Đại Việt thời Trần không chỉ tỏ ra biết mình mà còn biết người,
hiểu thời thế, do đó đã thực thi một đường lối đối ngoại khá khôn ngoan,
sáng suất và linh hoạt. Nước Đại Việt thời Trần là một quốc gia thịnh
vượng, có uy tín trong vùng. Trên cơ sở sức mạnh chính trị, kinh tế và quân
sự, nhà Trần đã chủ trương thực hiện một chính sách ngoại giao khá linh
hoạt với từng đối tượng. Đó là mềm dẻo, nhún nhường có điều kiện và kiên
quyết với nước lớn; khoan hòa linh hoạt, nhưng cứng rắn, nghiêm khắc với
nước nhỏ... Sự kết hợp giữa sức mạnh nội tại với đường lối đối ngoại khôn
khéo đã đem lại hiệu quả to lớn trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền lãnh thổ,
tạo ra không khí hòa bình, hòa hiếu để xây dựng đất nước, hoặc kéo dài hòa
hoãn để tích trữ lực lượng, chuẩn bị mọi mặt cho chiến tranh.
Sức mạnh giữ nước của một quốc gia thể hiện tập trung nhất ở tiềm
lực quân sự. Chiến tranh dù dưới hình thức nào cũng chủ yếu là sự đọ sức
trực tiếp của lực lượng vũ trang trên chiến trường. Trong cuộc đọ sức đó,
chất lượng, quyết tâm chiến đấu của quân đội, tài thao lược, chỉ huy của
