Trước đây, khi mới tiến quân vào Đại Việt/ Đại Ngu, tướng Minh là
Trương Phụ ra sức lừa dối và hứa hẹn là đến ngày cha con giặc Lê (tức nhà
Hồ) bị bắt, sẽ họp quan viên, tướng lại và kỳ lão trong nước tìm con cháu
họ Trần lên làm quốc vương để rửa nỗi oan ức cho linh hồn dưới suối vàng,
cứu dân trong nước khỏi cơn cực khổ. Nhưng vừa chiếm được Đông Đô,
Trương Phụ đã cho bọn phản bội Mạc Thấy mạo xưng là quan lại và kỳ lão
nước ta, khai rằng, con cháu nhà Trần bị giặc Lê (tức nhà Hồ) giết hết, nay
không còn một người nào và An Nam vốn là quận Giao Chỉ nên xin cho nội
thuộc như cũ
19
. Minh Thành Tổ lấy cớ đó, đổi nước ta làm quận Giao Chỉ,
mưu đồ sáp nhập vào lãnh thổ Trung Quốc. Bộ mặt xâm lăng trắng trợn đó
cùng với thái độ lật lọng, hành động cướp phá tàn bạo của quân Minh trong
quá trình chiến tranh đã thổi bùng ngọn lửa căm thù của nhân dân ta mà
trước đây có phần bị mê hoặc bởi danh nghĩa "phù Trần diệt Hồ" của quân
giặc. Tháng 6-1407, Trương Phụ tâu về triều đình nhà Minh là đã chiếm
được Giao Chỉ gồm 27 phủ, châu và 92 huyện, 1.858.400 hộ. Tháng 7-
1408, Trương Phụ về Kinh, dâng lên vua Minh bản đồ Giao Chỉ. Thực chất,
đó chỉ là những lời tâu báo dựa trên bản đồ cũ và số liệu của triều Hồ. Trên
thực tế, quân Minh chưa hoàn toàn chiếm được nước ta. Quân địch mới chỉ
đánh bại được lực lượng kháng chiến của quân đội nhà Hồ chứ không thể
đánh bại được sức mạnh yêu nước, chống ngoại xâm của dân tộc ta và càng
không thể khuất phục được nhân dân ta. Tinh thần dân tộc và tư tưởng
quyết tâm chiến đấu của nhân dân ta ngày càng bùng lên dữ dội.
Quân giặc đi đến đâu đều vấp phải sức kháng cự mãnh liệt của nhân
dân ta ở đấy. Một phong trào kháng chiến mang tính chất tự phát nhanh
chóng lan rộng trong cả nước; đồng thời ở những vùng địch đã chiếm được
thì nhân dân ta cũng nổi dậy khởi nghĩa với nhiều hình thức khác nhau.
Phong trào kháng chiến và khởi nghĩa của nhân dân ta dâng lên mạnh mẽ,
lôi cuốn tất cả các lực lượng yêu nước vào một cuộc đấu tranh rộng lớn,
bền bỉ với quân Minh; biểu hiện sự trỗi dậy của tinh thần dân tộc.
Tiếp ngay sau cuộc kháng chiến của nhà Hồ thất bại, phong trào đấu
tranh vũ trang chống giặc, cứu nước của nhân dân ta đã nổi lên ở khắp nơi.
