Lê Lợi thường nói: "Hoạn nạn mới gây nổi nước, lo phiền mới đúc
nên tài". Bằng những lời dạy bảo và thực tế cuộc sống của mình, Lê Lợi trở
thành tấm gương, nguồn động viên, cổ vũ toàn quân vượt mọi gian khổ,
khó khăn.
Từ tư tưởng, tình cảm đó mà nghĩa quân đã trải qua biết bao gian
lao, thử thách, mặc cho "cơm ăn thì sớm tối không nề hai bữa, áo mặc thì
đông hè chỉ có một manh... thân thích, con em, bè bạn mỗi người một ngả".
Lòng yêu nước, chí căm thù và thực tiễn của cuộc chiến tranh muôn vàn
gian khổ đã tôi luyện khiến cho nghĩa quân Lam Sơn có một tinh thần vượt
khó khăn, không sờn lòng nản chí trong cuộc đấu tranh sống mái với quân
thù. Trong gian nguy, nhờ tinh thần chiến đấu đó mà nghĩa quân đã chuyển
bại thành thắng, chuyển nguy thành yên, lấy quân tinh thắng quân đông, lấy
chất lượng khắc phục số lượng, đã đánh tan những đạo quân địch lớn mạnh
gấp bội phần.
Nghĩa quân là những người cày ruộng, họ tình nguyện gia nhập
quân đội, hết mực trung thành và chiến đấu dũng cảm vì lý tưởng, nhưng
họ cũng rất thiết tha với ruộng đồng, quê hương và gia đình. Họ muốn mai
sau đánh xong giặc được trở về với công việc cấy cày. Để động viên quân
lính của mình, Lê Lợi đã chân tình hứa với nghĩa quân, đến lúc thắng lợi,
trong số 35 vạn quân, chỉ lưu lại 10 vạn, còn 25 vạn sẽ được về làm ruộng.
Lời động viên ấy thực sự đã tiếp thêm sức mạnh cho nghĩa quân. Quan
điểm chính trị và những chính sách trên đây của Lê Lợi đã đem lại kết quả
lớn lao trong quá trình tổ chức, xây dựng nghĩa quân. Tướng sĩ ai ai cũng
cảm kích, hăng hái tranh nhau liều chết, ai cũng nguyện xả thân vì nước
đánh giặc, để giành lấy thắng lợi cuối cùng. Một quan điểm lớn của Lê Lợi
và Bộ tham mưu là vừa chiến đấu vừa xây dựng nghĩa quân. Tiến hành
cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, Lê Lợi và nghĩa quân Lam Sơn phải đi
từ tay không xây dựng cơ đồ. Do đó, để đưa sự nghiệp giải phóng đến
thành công, Lê Lợi chủ trương vừa xây dựng lực lượng vừa cày ruộng, vừa
đánh giặc. Nghĩa quân trải qua nhiều giai đoạn phát triển. Mỗi giai đoạn là
một bước trưởng thành cả về số lượng và chất lượng.
