thế thì mất biến thành còn, nhỏ hóa ra lớn, mất thời không thế thì mạnh hóa
ra yếu, yên lại thành nguy; sự thay đổi ấy chỉ trong khoảng trở bàn tay.
Với tư tưởng và tầm nhìn biện chứng đó, Bộ tham mưu nghĩa quân
Lam Sơn đã nắm vững thời thế, "biết mình biết người", đề ra chiến lược
đúng đắn. Với sức mạnh của chính nghĩa, của lòng dân, với tư tưởng chiến
lược đánh lâu dài, từ trong bước đi chập chững đầu tiên của cuộc khởi
nghĩa trước muôn vàn khó khăn, gian khổ, đã mở ra một tiền đồ phát triển
và thắng lợi của cuộc khởi nghĩa. Lê Lợi và Nguyễn Trãi vững tin, qua gian
nan, nghĩa quân sẽ ,"mất biến thành còn, nhỏ hóa ra lớn", còn quân địch thì
"mạnh biến thành yếu, yên lại thành nguy". Đó là cách nhìn biện chứng, là
con đường phát triển tất yếu trong sự nghiệp của nghĩa quân Lam Sơn.
Tư tưởng chiến lược đánh lâu dài dựa trên cơ sở nói trên được quán
triệt trong toàn bộ quá trình chỉ đạo và thực hành khởi nghĩa và chiến tranh
giải phóng, từ khi mới bắt đầu khởi nghĩa đến kết thúc chiến tranh, từ việc
xây dựng lực lượng, xây dựng căn cứ địa cho đến các trận chiến đấu quyết
định thắng lợi cuối cùng...
Nghĩa quân Lam Sơn lúc đầu thua xa địch về số lượng và trang bị,
kỹ thuật, nhưng sức mạnh của nghĩa quân là ở lòng yêu nước và chí căm
thù, tinh thần chiến đấu ngoan cường và sự ủng hộ vô bờ bến của nhân dân.
Phải phát huy tính ưu việt đó phục vụ cho phương châm đánh lâu dài thì
mới giành được thắng lợi. Do đó, trong tư tưởng Lê Lợi và Nguyễn Trãi
chủ trương dựa vào dân để xây dựng lực lượng và lấy giáo dục phẩm chất
chính trị (hun đúc những lời nhân nghĩa) làm cơ sở cho việc xây dựng, phát
triển nghĩa quân. Cùng với từng bước phát triển của cuộc khởi nghĩa, lực
lượng nghĩa quân càng được bổ sung bằng sự tham gia nhiệt tình và đông
đảo của nhân dân và qua thực tiễn đấu tranh, nghĩa quân phát triển thành
một quân đội dân tộc hùng mạnh. Thấm nhuần tư tưởng đánh lâu dài nên
nghĩa quân thực hiện "vừa cày ruộng vừa đánh giặc" và dùng ngay lực
lượng vật chất của địch làm của ta để quay lại đánh địch. Quá trình đánh
lâu dài cũng là quá trình vận động, thuyết phục kẻ thù, nhằm khoét sâu
