theo nghi lễ đã quy định. Có thể nghĩ rằng trong buổi đầu xây dựng, nhà
nước vương quyền thời Ngô mang đậm tính chất quân sự hơn, cũng như
Kinh đô Cổ Loa lúc này được Ngô Quyền sử dụng như một quân thành,
đồng thời là quốc đô. Tính chất này phù hợp với bối cảnh lịch sử - xã hội
thế kỷ X - thế kỷ phục hưng với nhiều hoạt động chinh chiến, binh đao.
Tình hình này không chỉ ở thời Ngô mà còn tồn tại trong cả thời Đinh và
thời Tiền Lê.
Tại kinh đô Cổ Loa, Ngô Quyền đã chuyển đoàn "quân mới họp"
của nước Việt được tôi luyện trong đánh giặc Nam Hán, trong đánh chiếm
Đại La, thành một tổ chức quân đội của quốc gia độc lập, tự chủ do quốc
vương cầm đầu. Dưới quyền quốc vương có các tướng chia nhau cầm quân
ở Cổ Loa. Ít nhất theo bia ký và thần phả, ta biết có các tướng Đỗ Cảnh
Thạc, Dương Tam Kha, Phạm Bạch Hổ, Kiều Công Hãn, Ngô Nhật Khánh
là những người từng tham gia đánh giặc Nam Hán sau đó về cắm quân ở
Cổ Loa
32
. Đây là quân ở trung ương, còn quân ở các địa phương gồm quân
bản bộ của các thổ hào quản giữ và dân binh bảo vệ trật tự an ninh của các
công xã còn tồn tại phổ biến lúc bấy giờ.
Trong thời gian ngắn ngủi từ năm 939 đến năm 944, nhà quân sự
đồng thời là Quốc vương Ngô Quyền đang trên con đường xây dựng nhà
nước quân chủ và tổ chức quân đội của mình thì ông đã qua đời. Sự ra đi
của ông kéo theo tình trạng đổ vỡ của nhà nước và quân đội mới hình
thành. Ngô Quyền chưa làm được nhiều nhưng ít nhất từ ý thức đến hành
động, ông đã bắt tay xây dựng một nhà nước quân chủ tập trung với tổ chức
lực lượng vũ trang độc lập, tự chủ. Nhà nước và tổ chức vũ trang đó chưa
đủ mạnh để quản lý có hiệu lực một đất nước còn ngập chìm trong tình
trạng gắn kết lỏng lẻo do các công xã và liên minh công xã hợp thành. Vì
vậy, sau khi Ngô Quyền qua đời, Dương Tam Kha tiếm ngôi, nội bộ nhà
nước quân chủ lục đục dẫn đến tình trạng đại loạn, không kiểm soát được.
Tổ chức lực lượng vũ trang ở Cổ Loa nằm trong tay các tướng lĩnh dưới
quyền chỉ huy tối cao của ông cũng rơi vào tình trạng phân tán, theo chân
