quân trong tổ chức 4 Vệ quân thời Mạc hẳn cũng không vượt xa con số 3.000 quân. Theo đó,
Cấm quân triều Mạc, bao gồm 4 vệ quân, cũng không vượt quá xa con số 12.000 quân.
Tài liệu lịch sử còn ghi lại được về một số võ quan cao cấp đứng đầu các vệ quân này,
gồm: Vạn An hầu (chưa rõ họ tên) làm Chưởng Kim Ngô vệ sự (năm Kỷ Dậu - 1549), Tả Ngự
hầu (chưa rõ họ tên) quản giữ vệ Cẩm Y (năm Kỷ Dậu - 1549), Văn Phái hầu Nguyễn Quyện
quản giữ vệ Phù Nam (năm Kỷ Dậu - 1549), Thạch quận công Nguyễn Quyện làm Chưởng
Phù Nam vệ (năm Nhâm Tuất - 1562), Hoa quận công (không rõ họ tên) làm Chưởng Triều
Đông vệ (năm Nhâm Tuất - 1562), Phò mã đô uý Ngạn quận công Mạc Ngọc Liễn làm
Chưởng Phù Tây vệ (năm Nhâm Tuất - 1562), Phò mã tông chính Thái bảo Ninh quốc công
(không rõ họ tên) làm Chưởng An Bắc vệ (năm Nhâm Tuất - 1562).
Về Ngũ phủ quân (5 phủ quân), đây là một bộ phận thuộc quân đội thường trực của
triều Mạc, gồm: Đông quân đô đốc phủ, Tây quân đô đốc phủ, Nam quân đô đốc phủ, Bắc
quân đô đốc phủ và Trung quân đô đốc phủ.
Theo binh chế thời Lê Thánh Tông, từ năm Quang Thuận thứ 7 (năm Đinh
Hợi - 1467), mỗi phủ quân có 6 vệ, mỗi vệ có 5 hoặc 6 sở, mỗi sở có 20 đội, mỗi đội có 20
người. Như vậy, theo mô hình tổ chức, mỗi phủ quân có khoảng 12.000-14.400 quân. Tại mỗi
phủ quân đặt các chức Tả Đô đốc, Hữu Đô đốc, Đô đốc Đồng tri và Đô đốc Thiêm sự để cai
quản. Mỗi Vệ quân có các chức Tổng tri, Đồng tổng tri và Thiêm tổng tri. Mỗi Sở quân có các
chức Quản lãnh và Phó quản lãnh.
Mỗi phủ quân đảm trách hoạt động quân sự trên một vùng lãnh thổ trọng yếu. Theo
quy chế năm Quang Thuận thứ 8 (năm Mậu Tý - 1468), phạm vi hoạt động của ngũ phủ quân
như sau: Trung quân phủ quản lĩnh đạo Thanh Hoa (sau đổi là thừa tuyên Thanh Hoá), Đông
quân phủ quản lĩnh đạo Nam Sách (sau đổi là thừa tuyên Hải Dương), Tây quân phủ quản lĩnh
đạo Quốc Oai (sau đổi là thừa tuyên Sơn Tây), Nam quân phủ quản lĩnh đạo Thiên Trường
(sau đổi là thừa tuyên Sơn Nam), Bắc quân phủ quản lĩnh đạo Bắc Giang (sau đổi là thừa
tuyên Kinh Bắc).
Thành lập vương triều dựa trên một cuộc "chính biến” hoà bình, Mạc Đăng Dung hầu
như thừa kế được toàn bộ tư tưởng chỉ đạo về tổ chức quân đội, thậm chí là lôi kéo được cả
những võ tướng (ngoại trừ một số tướng chống đối, tìm cách phục hồi triều Lê) - bộ phận rất
quan trọng trong việc hình thành và phát triển tư tưởng quân sự của triều Lê Sơ để phục vụ
cho sự nghiệp của mình. Đây cũng chính là lôgích hợp lý cho thấy rằng: có rất nhiều khả năng
Mạc Đăng Dung vẫn duy trì tổ chức Ngũ phủ quân như mô hình dưới thời Lê Thánh Tông,
với những thay đổi phù hợp điều kiện và yêu cầu thực tiễn của vương triều mới
48
. Tuy nhiên,
những cứ liệu lịch sử hiện có chưa cho phép mô tả đầy đủ mô hình tổ chức Ngũ phủ quân thời
Mạc. Chúng ta chỉ có thể tham chiếu về mô hình tổ chức Ngũ phủ quân thời Mạc qua mô hình
Ngũ phủ quân thời Lê Thánh Tông trước đó. Điều đáng lưu ý nhất là các tư liệu lịch sử lưu
giữ được còn ghi rõ về một số võ tướng từng nắm giữ Ngũ phủ quân dưới thời Mạc, như: Phổ
