quang Hoàng đế ở Phú Xuân, Quang Trung đã lên án tội phản quốc của Lê Chiêu Thống, kêu
gọi toàn dân tập hợp sức mạnh dưới ngọn cờ cứu quốc thiêng liêng của Tây Sơn. Ông nói:
"Trẫm hai lần gây dựng họ Lê, thế mà tự quân họ Lê không biết giữ lấy xã tắc bỏ nước đi bán
vong, sĩ quân Bắc Hà không hướng về họ Lê, chỉ trông mong vào Trẫm"
38
. Vậy là, biết"dựa
vào dân, lấy dân làm gốc", kể từ khi xuất quân ở Phú Xuân, sau hơn một tháng hành quân
thần tốc, quân đội Tây Sơn dưới sự thống lĩnh trực tiếp của Quang Trung đã đến được vị trí
tập kết và đặc biệt hơn, đây cũng là quá trình hoàn tất cơ bản việc bổ sung lực lượng, chuẩn bị
lương thảo, khí giới và tinh thần cho quân sĩ. Chỉ riêng về lực lượng, từ lúc xuất phát mới chỉ
khoảng 2 - 3 vạn, khi đến Tam Điệp- Biện Sơn, quân Tây Sơn đã lên đến hơn chục vạn người,
hàng trăm thớt voi chiến và hàng trăm khẩu đại bác các cỡ. Đây thực sự là bước ngoặt đánh
dấu sự đột biến cả về số lượng cũng như về chất lượng của quân đội Tây Sơn.
Như vậy, kể từ khi dựng cờ khởi nghĩa đến khi thực hiện thắng lợi cuộc kháng chiến
chống quân Thanh xâm lược, giành lại độc lập cho dân tộc cũng chính là quá trình hình thành
và phát triển không ngừng của quân đội Tây Sơn trên tất cả mọi phương diện - công cụ bạo
lực giữ vai trò quyết định đối với sự hình thành và tồn tại của vương triều Tây Sơn. Nếu buổi
đầu chiêu mộ quân sĩ ở ấp Tây Sơn, quân số mới chỉ là hàng trăm rồi đến hàng nghìn, với khí
giới chỉ là gậy gộc, gươm, giáo, cung nỏ...; tiếp đến là trong thời gian đánh dẹp các tập đoàn
phong kiến phản động chúa Nguyễn ở Đàng Trong và vua Lê - chúa Trịnh ở Đàng Ngoài,
quân số tuy đã phát triển đến hàng vạn, với thành phần bộ binh, thủy binh, kỵ binh và tượng
binh (ở một số lượng nhất định); vũ khí thì ngoài những loại truyền thống đã bắt đầu có đại
bác, thần cơ súng trường, hỏa hổ...; nhưng đến khi tiến hành cuộc kháng chiến chống quân
Thanh xâm lược, quân đội Tây Sơn đã thực sự hùng mạnh, quân số tới hơn chục vạn, gồm đủ
các thành phần lực lượng, riêng quân chủ lực đã có uy lực chiến đấu rất cao, với hàng trăm
khẩu đại bác các loại hàng trăm tượng binh và kỹ binh. Đây thực sự là một kỳ tích rất độc đáo
của triều đại Tây Sơn đóng góp cho lịch sử chiến tranh và nghệ thuật quân sự thời phong kiến
trung đại Việt Nam; trong đó, 40 ngày đêm kể từ lúc xuất quân ở Phú Xuân đến khi hoàn
thành cuộc đại phá quân Thanh, giải phóng hoàn toàn Thăng Long và giành lại đất Bắc Hà là
đỉnh cao nhất. Từ thực tiễn lịch sử đó có thể khẳng định rằng: sự lớn mạnh vững chắc của
quân đội Tây Sơn là kết quả sống động của tư tưởng dựa vào dân - "tận suất vi binh",dựa vào
dân để xây dựng quân đội và tạo dựng sức mạnh ưu thế cho khởi nghĩa và chiến tranh trong
những thời điểm quyết định; đồng thời là một kỳ tích vĩ đại trong lịch sử xây dựng quân đội
và tiến hành chiến tranh giải phóng, chiến tranh bảo vệ Tổ quốc của dân tộc ta trong tiến trình
lịch sử dựng nước và giữ nước từ xưa đến nay.
3. Chủ động tìm nơi "đất hiểm” để xây dựng căn cứ và điểm tựa chiến lược - tạo dựng chỗ đứng chân và làm bàn đạp
xuất phát tiến công cho khởi nghĩa và chiến tranh
