Toản, Quang Thùy, Quang Dung, Quang Thiệu cùng với tư mã Nguyễn Văn Dụng, Nguyễn
Văn Tứ, đô đốc Tú rút chạy lên vùng Xương Giang (Bắc Giang) cũng bị bắt. Đến đây, triều
Tây Sơn bị sụp đổ hoàn toàn.
Như vậy, sau hơn 20 năm gây dựng lực lượng quân sự, cuộc chiến tranh giữa tập đoàn
phong kiến họ Nguyễn do Nguyễn Ánh đứng đầu chống lại triều Tây Sơn, cuối cùng đã kết
thúc. Thắng lợi của Nguyễn Ánh do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân liên quan
đến sức mạnh quân sự và lĩnh vực tư tưởng quân sự. Đó là tư tưởng dựa vào giai cấp địa chủ
trong nước, nhất là tầng lớp đại địa chủ ở Gia Định, làm lực lượng hậu thuẫn quan trọng trong
cuộc chiến tranh chống lại triều Tây Sơn. Nguyễn Ánh đã nhanh chóng xây dựng Gia Định
thành một căn cứ vững chắc để từ đó phản công, tiến công làm chủ vùng lãnh thổ phía Nam
và khi tiến ra Bắc, đến đâu, quân Nguyễn đều được phần lớn địa chủ ở các địa phương đó hậu
thuẫn. Bên cạnh việc tuyên truyền, lôi kéo được đông đảo giai cấp địa chủ hưởng ứng,
Nguyễn Ánh còn gây được ảnh hưởng nhất định thu hút được một bộ phận nhân dân ủng hộ
trong lúc triều Tây Sơn đang suy yếu.
Bên cạnh đó là tư tưởng dựa vào bên ngoài. Sự giúp đỡ của tư bản phương Tây, chủ
yếu là Pháp về người, tàu chiến, vũ khí trang bị cũng có tác dụng nhất định đến sự phát triển
lực lượng quân đội Nguyễn Ánh. Mặc dù sự giúp đỡ về kỹ thuật đóng tàu, đúc súng, chế đạn,
xây dựng thành lũy của tư bản Pháp và một số nước tư bản khác còn ít, nhưng cũng ít nhiều
ảnh hưởng đến việc nâng cao kỹ thuật quân sự, sức mạnh chiến đấu của quân Nguyễn. Những
yếu tố về tư tưởng quân sự trên đây, cùng một số quan điểm tư tưởng quân sự khác được
Nguyễn Ánh vận dụng để củng cố, phát triển lực lượng quân đội đã tạo nên sức mạnh quân sự
để giành thắng lợi. Từ đây, triều Tây Sơn, triều đại tiến bộ trong lịch sử dân tộc được thay
bằng một vương triều mới - triều Nguyễn
4
. Đây cũng là triều đại phong kiến cuối cùng ở Việt
Nam.
2. Tình hình chính trị - xã hội và kinh tế, văn hóa
a) Về chính trị - xã hội
Triều Nguyễn được lập ra, nhờ dựa chủ yếu vào giai cấp địa chủ, cùng sự giúp sức ở
chừng mực nhất định của thế lực tư bản phương Tây, trong đó có tư bản Pháp để củng cố, phát
triển lực lượng quân sự, tiến hành phản công, tiến công, lật đổ triều Tây Sơn, thiết lập nền
thống trị trong cả nước.
Nước Việt Nam, quốc hiệu đặt năm Giáp Tý (1804) và Đại Nam năm Nhâm Tuất
(1838), là một quốc gia thống nhất trên lãnh thổ Việt Nam hiện nay, bao gồm cả Đàng Trong
và Đàng Ngoài cũ. Trong hoàn cảnh mới rộng dài về cương vực lãnh thổ, những tập đoàn
